Türkiye ekonomisinin ihtiyaç duyduğu ancak sermaye ve finansman kısıtlamaları ile yeterli teşviklerin olmaması nedeniyle yatırım yapılmayan birçok alanda yatırımları özendirecek ve süper denilebilecek yatırım teşviklerini içeren yeni bir dönem başlıyor.

1 - HER PROJE İÇİN FARKLI OLACAK

Uzun yıllardır yatırımlar bölgesel ve sektörel temelde teşvik edilmeye devam ediyor. Ancak günümüz koşullarında artık her bir yatırımın teşvik ihtiyacı farklılaşmış durumda. Bu farklılaşma aynı coğrafi bölge ve sektör içinde dahi geçerli. Bu nedenle mevcut yatırım teşvik sistemi birçok alanda ihtiyaç duyulan özellikli ve öncelikli yatırımları özendirmekte yetersiz kalmaya başladı. Bu ihtiyaçtan hareketle proje bazlı yatırım teşvikleri uygulamasına geçiliyor. Artık her proje için ihtiyaç duyulan teşvikler farklı ölçülerde verilebilecek. Proje ihtiyaç duyduğu teşvikleri ortaya koyacak, eğer kamu otoritesini ikna ederse istediği teşvikleri alabilecek. Projenin sahibi yerli veya tamamen yabancı sermayeli olabilecek.

2 - ÖNCELİKLİ PROJELERE VERİLECEK

Proje bazlı teşvik alacak yatırımlarda mevcut ve gelecekte ortaya çıkabilecek ihtiyaçları karşılayacak, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığı azaltacak, teknoloji dönüşümü sağlayacak, yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve yüksek katma değerli yatırımlar (bunların en az birine sahip olması yeterli) olması aranacak. Ekonomi Koordinasyon Kurulu tarafından teşvik edilmesine karar verilen bir yatırım özel koşullarla, yer ve sektör kısıtlaması olmaksızın normal teşvik sistemi dışında teşvik unsurlarıyla desteklenebilecek. Yatırım teşvikinde nihai kararı Bakanlar Kurulu verecek. Özellikle cari açığı azaltıcı ve dışa bağımlılığı ortadan kaldıracak yatırımlar öne çıkacak gibi görünmektedir.

3 - ÖNCELİKLİ SEKTÖRLERE VERİLECEK

Süper yatırım teşvikleri yukarıdaki özelliklere sahip olmakla birlikte büyük ölçüde kalkınma planlarında ve hükümet programlarında önceliğe sahip sektörlerde kullandırılacak. Bu sektörler için ilk aşamada entegre ana metal sanayi ve metalürji sektörü, yenilenebilir enerjide kullanılacak ekipmanlar sektörü, nükleer teknoloji, petro-kimya rafinerileri, kimyasallar sektörü, savunma sanayi, bilişim, ilaç, sağlık ekipmanları ve teknik tarım sektörleri öne çıkmaktadır. Bu sektörlerde yine büyük ölçekli yatırımlar teşvik edilecektir. Böylece sermaye ve finansman sıkıntısı nedeniyle yapılamayan yatırımlar hayata geçirilecektir.

4 - ÇOK ÖNEMLİ TEŞVİK UNSURLARI KULLANILACAK

Proje bazlı yatırım teşviklerinde çok önemli unsurlar birlikte kullanılacak. Bu yatırımlar ile üretilecek ürünlere kamu alım garantisi verebilecek. İzin, ruhsat, tahsis, tescil, lisans ile ilgili diğer düzenleyici kanunlardan muaf olunacak. Proje için kamu tüm altyapıyı yapabilecek. Sabit yatırım tutarlarına bağlı olarak kredi faizi veya kâr payı kadar hibe desteği sağlanabilecek. Nitelikli personel için beş yıl boyunca asgari ücretin 20 katına kadar ücretlerde devlet desteği verilebilecek. Kamu 10 yıl içinde satmak koşulu ile projeye azami yüzde 49 oranında ortak olabilecek. Yüzde 100’e kadar kurumlar vergisi istisnası, (diğer faaliyet gelirlerinden düşülecek) sunulabilecek. Çalışanların ücretlerindeki gelir vergileri kamu tarafından karşılanabilecek (asgari ücret tutarı kadar olanı). İşletme döneminde yatırıma ilişkin enerji tüketim harcamalarının yüzde 50’si karşılanabilecek. 49 yıllığına arsa arazi tahsis edilebilecek, zamanında tamamlanma ve beş yıl istihdam garantisi halinde hibe edilebilecek. Gümrük vergisi muafiyeti sunulabilecek ve yatırımın inşaat işlerinde yüklenilen KDV indirilebilecek.

5 - KALKINMA BANKASI KREDİLERİ İLE DESTEKLENİRSE YENİ TEŞVİK SİSTEMİNİN ETKİSİ ARTAR

Türkiye’de sanayi yatırımları için bir ihtiyaç da Türk Lirası cinsinden uzun vadeli uygun faizli yatırım kredisi kullanılmasıdır. Türkiye Kalkınma Bankası hızla yenilenerek bu nitelikte krediler vermeye başlarsa proje bazlı yatırım teşvikleri daha da etkili olacak.

Son Söz: Türkiye, yeniden sanayileşme atağı için kullanılacak, yerli ve yabancı girişimcileri özendirecek çok önemli bir teşvik sistemini hayata geçiriyor.

31 Ekim 2016 Pazartesi