Reel sektör dışarıda tarifeleri ve olası etkilerini, içeri de ise merkez bankasının aldığı ilave sıkılaşma önlemlerini izliyor. Gelişmeleri ve beklentileri değerlendirelim.
1. Dünya ekonomisinde önemli yavaşlama beklentisi
ABD’de yeni yönetim ithalatta tarife programını 2 Nisan’da açıkladı. Tarifeler, oran ve uygulanacak ülke sayısı olarak beklentilerin oldukça üzerinde geldi. ABD, 9 Nisan’da ise Çin haricindeki ülkelere olan tarife uygulamasını 90 gün askıya aldı ve tüm ülkelerle müzakere süreci başlattı. Müzakereler sonrası her ülke için nihai tarife uygulamaları belirlenmiş olacak. Uluslararası kurumlar, açıklanan tariflere bağlı olarak dünya ekonomisi büyüme tahminlerini önemli ölçüde düşürdü. Uluslararası Para Fonu, 2025 yılı dünya ekonomisi büyüme tahminini ocak ayındaki yüzde 2.8’de yüzde 2.3’e indirdi. Dünya ekonomisi önemli ölçüde yavaşlayacak.
2. Tarifelere bağlı 4 daralma senaryosu
ABD, tüm ülkelerle ticaret müzakereleri yaparak temmuz ayı başında nihai tarifeleri oluşturmayı hedefliyor. Açıklanan tarifelere bağlı olarak yapılan tahminler 2025 yılında dünya mal ticaretinin daralacağını gösteriyor. Dünya Ticaret Örgütü, nisan ayı raporunda 4 ayrı daralma senaryosu hesapladı. Buna göre tarifelerin sadece ABD ile Çin arasında kalması halinde mal ticaretinde daralma yüzde 0.5 olarak hesaplandı. Tarifelerin daha çok ülkeyi kapsaması ve bu ülkelerin de karşı tarifeler uygulaması halinde dünya mal ticaretinde daralma yüzde 4.3’e kadar çıkabilecek. Bu oranlar miktar bazında ve değer olarak daralmayı tahmin etmek oldukça güç oluyor.
3. Faiz indirimleri beklentisi artıyor
ABD’nin başlattığı ticaret savaşları sonucu para politikalarında faiz indirimi beklentileri giderek artıyor. Ticaret savaşlarının olası yavaşlama/resesyon etkileriyle enflasyon etkileri önceliklendirilerek faiz indirimi beklentileri oluşuyor. Buna göre finansal piyasalar ilk olarak ABD Merkez Bankası’nın olası resesyon riski karşısında 2025 yılında 3-4 faiz indirimi yapabileceğini fiyatlıyor. Avrupa Merkez Bankası da faiz indirimlerine devam edecek. Banka nisan ayında politika faizini yüzde 2.4’e indirdi. Gerileyen enflasyonun yarattığı uygun koşullar içinde Avrupa Merkez Bankası yıl sonuna kadar faiz oranlarını yüzde 2.0’nin de altına indirebilecek.
4. Merkez Bankası’ndan ilave sıkılaşma ve TL’ye destek önlemleri
T.C. Merkez Bankası’nın temel önceliği, Türk Lirasında değer ve döviz rezervleri kaybını önlemek haline geldi. Merkez Bankası, nisan ayında politika faizini yüzde 46’ya ve gecelik borç verme faiz oranını ise yüzde 49’a çıkardı. Merkez Bankası’nın piyasaları fonlama maliyeti yeniden yükseldi. Merkez Bankası, mayıs ayı başında ise döviz mevduatlarının karşılık oranlarını artırdı, ihracat gelirlerinin merkez bankasına bozdurulma oranını yüzde 35’e yükseltti ve ihracatçılara ödenen prim oranını da yüzde 2’den yüzde 3’e çıkardı. Merkez Bankası bu önlemleriyle TL’de değer kaybını ve dövize olan talebi önlemeye çalışacak. Merkez Bankası’nın mayıs ayında toplantısı bulunmuyor. Buna rağmen bayrama kadar sıkı duruşunu sürdürecek.
Son Söz: Reel sektörün ilave sıkılaşma önlemlerine dayanabilmesi için uygun finansman koşulları sağlanmalı