Dr. Can Gürlesel

T.C. Merkez Bankası, fiyat istikrarı ve finansal istikrar ile sürdürülebilir büyümenin sağlanması için kontrollü ve pro-aktif bir para ve kur politikası uyguluyor. Kontrollü politikalar, piyasalara müdahale edilmesi anlamında değil. Kontrollü politikaların amacı piyasada oluşabilecek şokların önceden görülmesi ve şok ihtimallerinin en aza indirilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması. Bu çerçevede T.C. Merkez Bankası’nın kontrollü para politikasını ve etkilerini değerlendirelim.

1 - Merkez Bankası neden kontrollü para politikasına geçti?

T.C. Merkez Bankası, finansal göstergelerin piyasalarda serbestçe belirlenmesi ilkesinden ve yaklaşımından vazgeçmedi. Ancak piyasalardaki oynaklık ve şokların yarattığı olumsuz etkilerin en aza indirilmesi için düzenlemeler yapılıyor. Merkez Bankası serbest dalgalı kur politikasının şok emici özelliğinin 2018’in ağustos ayında çalışmadığını ve tam tersine şok yayıcı etki yaptığını düşünüyor. Bunun nedeni olarak da o günkü piyasa düzenlemelerinin çok esnek olması görülüyor. Yine faizlerin hızlı düşüşleri ile birlikte oluşan yüksek kredi genişlemesinin enflasyon ve cari açık üzerinde yarattığı olumsuz etkiye hızlı yanıt verilmesi isteniyor. Bu nedenle Merkez Bankası kontrollü ve pro-aktif bir politikaya geçiş yaptı.

2 - Merkez Bankası enflasyonda gerilemenin süreceğini öngörüyor

Tüketici enflasyonu 2020’de gerilemeye devam edecek. Sıkı para politikası ve uygulanan koordineli politikalar, enflasyondaki düşüşün temel belirleyicisi oldu. Birikimli döviz kuru etkilerinin azalması, talep koşulları ve ılımlı seyreden ithalat fiyatlarının yanı sıra enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışındaki iyileşme de enflasyondaki düşüşü destekliyor. Bu çerçevede enflasyonu düşürmeye odaklı, temkinli para politikası duruşu ve güçlü politika koordinasyonu altında T.C. Merkez Bankası’nın 2020 sonu enflasyon tahmini yüzde 8.2.

3 - İktisadi faaliyetlerdeki canlanma yüzde 5.0 büyüme hedefi ile örtüşüyor

T.C. Merkez Bankası iktisadi faaliyetleri yakından izliyor ve öncü göstergeleri ile olası büyümeyi öngörebiliyor. Buna göre özellikle tüketim harcamalarındaki canlanma ile büyüme temposu yüzde 5.0’e doğru yaklaşıyor. İhracatın büyümeye net katkısı ise azalıyor. Bu nedenle büyümenin kalıcı olarak desteklenmesi için özel sektör yatırımlarının devreye girmesi gerekiyor. T.C. Merkez Bankası faiz indirimleri ile yatırımlar için uygun finansal koşullar yaratmaya çalışıyor.

4 - Politika faiz indirimleri sürecek

T.C. Merkez Bankası politika faizlerini yüzde 24’ten yüzde 10.75’e indirdi. Muhtemelen önümüzdeki aylarda da faiz indirimleri sürecek. Nisan veya mayıs ayında tek haneli politika faizi görülebilecek. T.C. Merkez Bankası gerçekleşen enflasyonun yüzde 12.39 olmasına rağmen faiz indirimini sürdürecek. Banka bugünkü enflasyondan çok enflasyon beklentilerindeki iyileşmeye bağlı olarak ve enflasyon görünümümü gözeterek faiz indirimi için uygun koşullar olduğunu düşünüyor. Dünyadaki faiz indirimleri ve çok düşük faiz oranları da T.C. Merkez Bankası’nın faiz indirimini destekliyor.

5 - Türk Lirası’nda istikrar için çok sayıda politika aracı devrede

T.C. Merkez Bankası bir yandan faizleri indirirken diğer yandan Türk Lirası’nın da istikrarını korumaya çalışıyor. T.C. Merkez Bankası, TL’de aşırı dalgalanmaya izin vermeyecek. TL’nin yeniden cari açık yaratacak değerlenmesini veya enflasyon yaratacak değer kayıplarını da istemiyor. T.C. Merkez Bankası bu amaçla TL’nin istikrarı için çok sayıda politika aracını da devreye sokmuş durumda. Öncelikle bankaların döviz cinsi işlemlerini sınırlıyor. Yabancıların gecelik para ve döviz piyasalarına katılımını cazip olmaktan çıkarıyor. DTH’ların bozulması için karşılık düzenlemeleri yapıyor. Ve en önemlisi, kamu bankaları aracılığı ile yurtiçi ve yurtdışı pazarlarda aktif satışlar yapılarak dalgalanmalar önleniyor. T.C. Merkez Bankası reel efektif döviz kuru endeksindeki mevcut 75 seviyesini de oldukça rekabetçi görüyor. Bu nedenle Türk Lirası’nın yıl genelinde enflasyon kadar değer kaybında da rahatsız olmayacağı işaretini veriyor.

Son söz: T.C. Merkez Bankası kontrollü ve pro-aktif politikalarını sürdürecek ve hedeflerine de büyük ölçüde ulaşacak. Bunu bozacak gelişme jeopolitik çatışmalar olacak.

13 Mart 2020 Cuma