gurlesel@superonline.com
2023 yılı haziran ayında uygulanmaya başlanan, 2024 yerel seçimleri öncesi kesintiye uğrayan ekonomide rasyonel politikalar, 2024 yılı nisan ayından itibaren daha kararlılıkla uygulanıyor. Buna bağlı olarak ekonomide dezenflasyon sürecine girilmiş olup makro göstergelerde de kademeli iyileşmeler başladı. Ancak diğer yandan uygulanan sıkılaşma politikaları nedeniyle reel sektör daha çok zorlanıyor.
1. EYLÜL AYI YILLIK ENFLASYONU YÜZDE 40’LARA İNEBİLİR
Haziran ayında enflasyonda yaşanan düşüşle dezenflasyon süreci fiilen başladı. Haziran ayında aylık TÜFE yüzde 1.64 oldu ve yıllık TÜFE yüzde 71.6’ya geriledi. Temmuz ve ağustos aylarında fiyat ve vergi ayarlamaları nedeniyle aylık TÜFE yüzde 3’ün üzerinde olacak. Eylül ayında da düşük bir aylık TÜFE bekleniyor. Aylık enflasyondaki bu tahminlere bağlı olarak eylülde yıllık enflasyon yüzde 40’lara inebilecek ve Merkez Bankası’nın yılsonu yüzde 38 hedefine yaklaşılacak.
2. CARİ AÇIK VE DIŞ TİCARET AÇIĞI AZALIYOR, TURİZM GELİRLERİ ARTIYOR
Uygulanan sıkılaşma politikalarının bir diğer hedefi, ödemeler dengesinde sürdürülebilir bir açığa ulaşılmasıdır. Sıkılaşma politikalarıyla altın ve enerji ithalatındaki gerilemeler sonucu haziran sonu itibariyle yıllık cari açık 24.8 milyar dolara indi.
Ocak-haziran döneminde dış ticaret açığı yüzde 30.5 azalışla 61 milyar 325 milyon dolardan 42 milyar 591 milyon dolara geriledi. 2024 yılının ilk yarısında turizm gelirleri ise yüzde 9.3 artarak 23.7 milyar dolara yükseldi.
3. KAMUDA TASARRUF VE VERGİ PAKETİ
Maliye politikası alanında sıkılaşma için kamuda tasarruf paketi ve yeni vergi paketi açıklandı. İlk paket ile kamuda yıllık 130-140 milyar TL tasarruf sağlanması hedefleniyor. Yeni vergi paketi ise ilave 155 milyar TL vergi ve gelir elde edilmesini öngörüyor. Vergi alanında ekim ayı ile yeni paketlerin açıklanması da bekleniyor.
4. DÖVİZ REZERVLERİNDE ARTIŞ SÜRÜYOR
Yerel seçimler sonrası ekonomi yönetiminin görevde kalması ve politikaların kararlılıkla uygulanması sonucu yurt dışı kaynak girişi hızlandı, yerleşikler de dövizden TL’ye dönmeye başladı. Artan döviz likiditesini T.C. Merkez Bankası satın aldı ve döviz rezervlerini önemli ölçüde artırdı. Merkez Bankası net rezervleri 51.4 milyar dolara kadar yükseldi.
5. REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ YILIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE
Ekonomide uygulanan sıkılaşma politikalarıyla dezenflasyon sürecine girildi, döviz rezervleri en yüksek seviyelerine ulaştı, Türkiye’nin risk primi azalırken kredi notları yükseldi. Ekonomide rasyonel politikalara dönüşle makro göstergelerde iyileşmeler sağlanıyor. Ancak diğer yandan uygulanan sıkılaşma politikaları reel sektörü zorluyor. Sıkılaşma politikalarına bağlı olarak iç talep daha çok zayıflıyor. Buna bağlı olarak reel sektör güven endeksi de 2024 yılının en düşük seviyesine geriledi. Reel sektör için zorluklar artıyor.
6. REEL SEKTÖRDE DARALMA KUVVETLENİYOR
Enflasyonla mücadelede uygulanan sıkılaşma politikaları imalat sanayinde önce yavaşlamaya, şimdi de kuvvetlenen bir daralmaya yol açıyor. İstanbul Sanayi Odası’nın sektörler PMI verileri temmuz ayında daralmanın kuvvetlendiğini gösteriyor. Temmuz ayı itibariyle iç ve dış talepteki zayıflamaya bağlı olarak 10 alt imalat sanayi sektöründe de daralma yaşandı. Özellikle enflasyonla mücadele için yurt içinde uygulanan sıkılaşma politikaları imalat sanayini zorlamaya devam edecek.
7. ELEKTRİK, DOĞALGAZ VE ULAŞTIRMA FİYAT ARTIŞLARI MALİYETLERİ ARTIRACAK
Bir yandan enflasyonla mücadele için sıkılaştırma politikaları uygulanırken, diğer yandan birçok kamu fiyatında artışlar yapılıyor. Hane halkı satın alma gücü ile reel sektörün maliyetlerini önemli ölçüde etkileyen elektrik, doğalgaz ve ulaştırma fiyatlarında yüksek artışlar yapıldı. Bu artışlar ağustos ayından itibaren satın alma gücü ve maliyetler üzerinde ilave baskı oluşturacak.
SON SÖZ
Reel sektör için sonbahar ayları daha zorlu ve kritik olacak.