Dr. Can Gürlesel

Küresel ticaret, 2020 yılında karşılaşılan salgından özellikle yılın ikinci çeyrek döneminde sert şekilde etkilenmiş ve yüzde 20’nin üzerinde daralmıştı. Yılın ikinci yarısında ise ticaret, beklentilerin üzerinde bir toparlanma gösterdi. Hükümetlerin ekonomiye destekleri toparlanmayı sağladı ve 2020 yılının son çeyreğinde dünya mal ticareti yeniden büyümeye geçti. Böylece salgın nedeniyle yaşanan daralma, üç çeyrek ardından sona erdi. Sektörlerin ve firmaların tedarik stratejilerindeki değişiklikler de ticarette büyümeye destek verdi.

1. 2021’de dünya ticaretinde büyüme ivme kazanıyor

2021 yılının ilk dört ayında dünya mal ticaretindeki büyümenin hızlandığı görülüyor. Salgının üçüncü dalgasına ve uzayan sert kapatma ve kısıtlama önlemlerine rağmen mal ticaretinde hızlı bir büyüme yaşanıyor. Aşılamanın başlaması ve yaygınlaşarak uygulanması ile yılın geri kalanına ilişkin beklentiler iyileşiyor. Bu da artan tedarik ihtiyacına ve siparişlere yol açıyor.

2. Dünya mal ticaretinde yüzde 13 büyüme bekleniyor

Yılın geneline ilişkin iyimser görünüm içinde Dünya Ticaret Örgütü de 2021 yılına ilişkin ticaretteki büyüme tahminlerini yukarı yönlü güncelledi. Buna göre 2021 yılında mal ticaretinde miktar olarak yüzde 8.0 büyüme bekleniyor. Böylece 2020 yılında yüzde 5.3 olarak gerçekleşen miktar bazındaki daralmanın üzerinde bir büyüme öngörülüyor. Dünya Ticaret Örgütü, değer bazında bir ticaret büyüklüğü öngörüsü açıklamıyor. Ancak 2021 yılında emtia ve mal fiyatlarında yaşanan artışlar dikkate alındığında, yıl genelinde değer olarak dünya ticareti yüzde 12-13 büyüyecek. Bu büyüme beklentisine göre 2020 yılında 17 trilyon dolara gerileyen dünya mal ticareti, 2021 yılında 19 trilyon dolar seviyesine ulaşabilecek.

3. Aşılamadaki gelişmeler mal talebini artırıyor

Aşılama ve büyük pazarlarda olası aşılama tamamlanma ve genel bağışıklık kazanma takvimleri, büyüme tarafındaki iyimserlikleri şekillendiriyor. Asya pazarında aşılamada ülkeler farklı uygulamalar içinde. Buna rağmen pazarda Çin başta olmak üzere önemli bir büyüme görülüyor. Çin, Güney Kore ve Japonya ihracatında önemli artışlar yaşanıyor. ABD’de aşılamanın mayıs ayı sonunda tamamlanması bekleniyor. İngiltere’de en geç haziran ayı, Avrupa’da en geç temmuz ayı sonunda aşılamanın tamamlanması hedefleniyor. Buna bağlı olarak bu ülkelerde yılın geri kalanına ilişkin iyimserlikler ve büyüme tahminleri artıyor. Sektörler ve firmalar da yılın geri kalanında beklenen talep artışına yönelik olarak üretimlerini, tedariklerini ve siparişlerini artırıyor. Bu da doğal olarak dünya ticaretinde büyümeyi destekliyor. ABD’de uygulamaya konulan 1.9 trilyon dolar tutarındaki destek paketi, hem ülke ekonomisine hem de dünya ekonomisine katkı sağlayacak.

4. Birçok sektörde küresel ticaret hızlı büyüyor

Sektörler olarak bakıldığında petro-kimya, kimyasallar, kağıt ürünleri, plastik ürünleri, ana metal sanayi, metal eşya sanayi, makina ve teçhizat sanayi, elektronik ve iletişim ekipmanları, elektrikli ev aletleri ile ilaç ve medikal ürünler ticaretinde daha hızlı büyümeler yaşanıyor. Yılın ikinci yarısında talepteki artış beklentisi ile tüketim malı ticareti de hareketlenmeye başladı.

5. Dünya ticaretindeki hızlı büyümeyi ancak salgında beklenmedik yeni bir dalga durdurabilir

Dünya mal ticaretindeki hızlanan büyümeyi durduracak ve iyimser büyüme beklentilerini bozacak gelişmeler yine salgından kaynaklanabilecek. Salgında beklenmedik yeni sert dalgalar ve ümit bağlanan aşılamaların başarısız olunması ile bunlara bağlı olarak kapatma ve kısıtlamaların artması ve uzaması, mal ticaretindeki büyümeyi sınırlayacak. İyimser senaryo içinde kalınması halinde Türkiye’nin mal ihracatı da 2021 yılında 190 milyar dolar olarak gerçekleşebilecek. İhracatımızın daha da yüksek seviyede gerçekleşmesi, hızlı büyüyen pazarlara yönelik verilecek özel destekler ile mümkün olabilecek.

Son söz: Türkiye, 2021 yılında hızlı büyüyen dünya mal ticaretinden daha faz pay alabilecek. Yeter ki, Türk Lirası’nda istikrarı sağlayabilelim.

23 Nisan 2021 Cuma