Dış ticaret, ihracat ve ithalattan oluşuyor ve toplam değerleri itibariyle değerlendiriliyor. Ancak toplam değerler, miktarlar ve birim değerlerdeki gelişmeler ile ortaya çıkıyor. Bu itibarla özellikle dış ticaretteki miktar gelişmeleri önemli oluyor. Miktar gelişmeleri başta üretim verileri olmak üzere birçok alandaki gelişmeler için de ışık tutuyor. Bu çerçevede dış ticarette yılın ilk yarısındaki miktar gerçekleşmelerini değerlendirelim:

1 - Yılın ilk yarısında miktar olarak ihracat yüzde 8.8, ithalat yüzde 2.3 arttı

2017’nin ilk yarısında ihracat miktar olarak yüzde 8.8, ithalat ise yüzde 2.3 oranında arttı. Yılın ilk yarısında ihracat değer olarak yüzde 8.2 yükseldi. İhracatın miktar ve toplam değer artış verileri birbirine çok yakın ve ihracat birim değerinde hemen hiç değişiklik olmadığı görülüyor. İthalat ise toplam değer olarak yılın ilk yarısında yüzde 8.7 yükseldi. İthalatta miktar olarak artış toplam değer artışının gerisinde. Bu da ithalatta birim fiyatlarının yılın ilk yarısında arttığını gösteriyor.

2 - Ekonomik büyüme ithalattaki miktar artışının üzerinde; büyümenin ithalata bağımlılığı azalmaya başladı

Türkiye ekonomisinde büyüme ile ithalat arasında yakın bir ilişki bulunuyor. Ekonomide büyüme hızlandıkça ithalat artışı da hızlanıyor. Ancak 2017’nin ilk yarısında bu ilişkinin zayıflamış olduğu görülüyor. Yılın ilk yarısında ithalattaki miktar olarak yüzde 2.3 artışa karşın ekonomi muhtemelen yüzde 5 büyümüş olacak. Yılın ilk yarısında ekonomideki büyümenin ithalata olan bağımlılığı azalmaya başladı.

3 - Yatırım malları ihracatında artış yaşanırken, ithalat geriledi

2017’nin ilk yarısında yatırım malları ihracatı miktar olarak yüzde 16.6 arttı. Yatırım malları ihracatı, toplam değer olarak da yılın ilk yarısında yüzde 15.4 yükseldi. Yurtiçinde yatırımların yavaş seyrediyor olması nedeniyle yatırım malı üreticileri, ihracata ağırlık vermiş görünüyor. Yatırım malı ithalatı miktar olarak yüzde 1.5 geriledi. Yatırım malı ithalatı değer olarak ise yüzde 21.2 düştü. Yatırım malları ithalatındaki gerileme de yurtiçinde yatırım eğilimindeki zayıflamayı gösteriyor.

4 - İşlenmiş sanayi ara malları ticaretinde miktar artışları daha sınırlı

İşlenmiş sanayi ara malları ihracatı, yılın ilk yarısında miktar olarak yüzde 2.2 artarken, ithalat yüzde 1.7 büyüdü. Sanayi ara malı ihracatı artışı göreceli olarak zayıf kaldı. İthalattaki sınırlı artış ise yurtiçinden tedarike daha çok ağırlık verildiğini gösteriyor. Nitekim imalat sanayindeki büyümeye rağmen ithal sanayi ara malı ithalat artışı oldukça sınırlı kaldı. Ancak daha önemlisi ihracattaki sınırlı artış ve küresel tedarik zincirlerine katılmakta zorlandığımız görülüyor. Ayrıca sanayi ara mallarında yurtiçinden tedarik artışı ihracat yapma isteğini sınırlıyor.

5 - Tüketim malları ihracatında artış, ithalatında gerileme

Yılın ilk yarısında dayanıklı tüketim malları ihracatı miktar olarak yüzde 6.6, yarı dayanıklı tüketim malları ihracatı ise yüzde 2.4 arttı. Tüketim malları ihracatındaki bu artış özellikle korumacılığın ve rekabetin çok yoğunlaştığı bu alanlarda önemli bir başarı. Aynı dönemde dayanıklı tüketim malı ithalatı miktar olarak yüzde 4.8, yarı dayanıklı tüketim malları ise yüzde 4.1 düştü. İç talebin göreceli canlı olduğu ilk yarıda tüketim malları ithalatındaki gerilemenin önemli bir nedeni de döviz kurlarındaki artış oldu.

6 - Otomotiv ihracatı sürükleyici oldu, yurtiçi yan sanayi tedariki arttı

2017’nin ilk yarısında binek otomobilleri ihracatı miktar olarak yüzde 63.2 arttı (TÜİK, verilerde miktarı adet olarak değil ağırlık olarak hesaplıyor). Diğer kara taşımacılık (yolcu ve yük) araçları ihracatı da miktar olarak yüzde 25.7 arttı. Otomotiv yan sanayi ihracatı da miktar olarak ayını dönemde yüzde 5.1 yükseldi. İthalat ise binek otomobillerde yüzde 2.0, yan sanayide ise yüzde 3.0 geriledi. Otomotiv üretimindeki yüksek artışa karşın yan sanayi ithalatındaki gerileme de yurtiçi yan sanayi tedarikinin önemli ölçüde arttığını gösteriyor.

Son söz: Miktar gelişmeleri, dış ticarette değer gelişmeleri ile kısmen örtülen iyileşmeyi daha açık ortaya koyuyor.

21 Ağustos 2017 Pazartesi