Dr. Can Gürlesel
2020 bütçe teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunuldu. Bütçenin sayısal hedefleri önemli olmakla birlikte kaynakların dağılımı ve özellikle sanayideki dönüşüme verilen öncelik öne çıkıyor. 2020 bütçe teklifini bu çerçevede değerlendirelim:
1 - Ekonomi yönetimi yüzde 5.0 büyüme ve ertelenen tüketimin vergi gelirlerinde sıçrama yaratmasını bekliyor
Yeni ekonomi programı 2020’de yüzde 5 ekonomik büyüme öngörüyor. Büyümenin yukarı gittiği dönemlerde dolaylı vergiler, özellikle ÖTV ve ithalatta alınan KDV ortalama trendin üzerinde bir büyüme gösteriyor. Bu nedenle 2020’de yüzde 5 büyüme olacağı hususu göz önünde bulundurularak, ithalatta iç talep kaynaklı artış olması bekleniyor. 2019’da toplanan vergilerin baz etkisi esas alındığında, vergi gelirlerinde yüksek artışlar olması öngörülüyor.
2 - Bütçenin varsayımları yeni ekonomi programı ile uyumlu
2020 bütçesi 2020’de yüzde 5.0 büyüme ve yılsonu için yüzde 8.5 TÜFE hedefine sahip bulunuyor. Bu hedefler yeni ekonomi programı ile uyumlu. 2020’de bütçe harcamaları 2019 gerçekleşme tahminlerine göre yüzde 8.5, yani 2020 hedef enflasyonu kadar artıyor. Faiz dışı giderler yüzde 7, faiz harcamaları ise yüzde 19.8 yükseliyor. 2020’de yüzde 17.1 vergi artışı ve yüzde 11.2 toplam bütçe gelirleri artışı bulunuyor.
3 - Bütçe harcamalarında reel sektör gözetiliyor
Bütçe giderlerinin uygulanmasında izlenecek politikaların önemli bir bölümünde reel sektör ve sanayi gözetiliyor. Bu çerçevede özellikle sanayi için önemli görülen politika değerlendirmeleri yer alıyor. Öncelikle teşvik ve destek sistemi sadeleştirilerek mükerrerliği önleyici bir yapıda kurgulanacak, yapılacak etki analizleri çerçevesinde etkin olmayanlar kaldırıla-cak. Kamu-özel işbirliği uygulamalarında etkinliği ve verimliliği, ekonomikliği ve bütünlüğü sağlayacak çerçeve bir düzenleme yapılacak. Sanayide enerji verimliliği yatırımlarıyla çevreyle dost enerji uygulamaları yaygınlaştırılacak ve enerji tasarrufu sağlanacak. Yatırımların desteklenmesi amacıyla hazineye ait taşınmazların tarım, hayvancılık, eğitim, turizm ve diğer amaçlı yatırımların teşviki doğrultusunda kullandırılmasına ilişkin faaliyetlere hız verilecek.
4 - Kamu yatırımları öncelikli imalat sanayilerini destekleyecek
Kamu yatırımlarında, On Birinci Kalkınma Planı’nın öncelikli imalat sanayi sektörlerine ve bu sektörlere yönelik beşeri ve fiziki altyapıyı güçlendirecek Ar-Ge, dijitalleşme, insan kaynakları, lojistik ve enerji gibi yatay alanlar ile tarım, turizm ve savunma sanayi alanlarına öncelik verilecek. Yüksek katma değer yaratan, istihdam artırıcı ve cari açığın azaltılmasına katkı sağlayan özel sektör yatırımlarının önünün açılması ve üretken kapasitesinin yükseltilmesi için gereken kamu altyapı yatırımları yapılacak. Eğitimden sağlığa, sanayide dönüşümü sağlayacak Ar-Ge ve inovasyon, yüksek teknolojiye dayalı yerli üretimde sıçrama yapılmasını sağlayacak hamlelerden lojistik ve finansmana kadar birçok alanda yeni programların başlatıldığı bir bütçe hazırlandı.
5 - Eximbank ve Kalkınma Bankası sermayeleri artırılacak
Sanayinin ihtiyaç duyduğu uzun vadeli düşük maliyetli finansman ihtiyacını karşılamak üzere Kalkınma Bankası ve Eximbank’ın sermayesi artırılacak. İki bankaya 2020 bütçesinden 750’şer milyon lira ayrıldı.
6 - Kamu Ar-Ge harcamalarını ve desteklerini artırıyor
Özel sektör ve kamunun Ar-Ge ve inovasyon noktasında daha fazla kaynak ayırması, bu alandaki insan kaynağının artırılması, niteliklerinin geliştirilmesi önemli önceliklerden. 2020 bütçesinde kamunun ve özel sektörün Ar-Ge harcamaları için ayrılan miktar artırılmış olup 5.5 milyar liralık bir kaynak öngörüldü.
SON SÖZ: 2020 bütçesi ilk kez sanayiye ve reel sektöre odaklanmış olarak hazırlanmış. Uygulama da böyle olursa sanayide dönüşüm hızlanır.