Özellikle ikinci yarısı zorlu geçen 2018’e ilişkin büyüme verileri açıklandı. Büyüme verileri, geçmişe dönük olduğu için yaşadıklarımızın tescili anlamına geliyor. Bu nedenle büyüme verisini daha çok geleceğe ışık tutan yönleri ile değerlendirelim:

1 - SON ÇEYREKTEKİ DARALMAYA RAĞMEN 2018’DE EKONOMİ YÜZDE 2.6 BÜYÜMEYİ BAŞARDI

2018’in dördüncü çeyreğinde tarım sektörü yüzde 0.5, sanayi sektörü yüzde 6.4, finansal sektör yüzde 16.2 ve inşaat sektörü yüzde 8.7 küçüldü. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörü ise 2018 dördüncü çeyreğinde yüzde 0.3 daraldı. Son çeyrekteki bu daralmaya karşın 2018’in genelinde tarım sektörü yüzde 1.3, sanayi sektörü yüzde 1.1 ve finansal kesim yüzde 1.7 büyürken, inşaat sektörü yüzde 1.9 küçüldü. Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetlerinin toplamından oluşan hizmetler sektörü ise 2018’de yüzde 5.6 büyüdü. İnşaat hariç sektörler 2018’i büyüme ile kapattı. Ekonomide hizmetler sektörü göreceli olarak daha iyi bir performans gösterdi.

2 - ÖZEL TÜKETİM VE YATIRIM HARCAMALARI OLUMSUZ ETKİLENDİ

2018 dördüncü çeyrekte özel tüketim harcamaları yüzde 8.9, sabit sermaye yatırımları ise yüzde 12.9 daraldı. 2018’de özel tüketim harcamaları yüzde 1.1 artarken, sabit sermaye yatırımları ise yüzde 1.7 daraldı. 2018’in son çeyreğinde makina ve teçhizat yatırımları yüzde 25.8 küçüldü. 2018’in genelinde makina ve teçhizat yatırımları yüzde 8.9 küçüldü. Ekonomide son çeyrekteki daralmanın ana unsurları olarak özel tüketim ve yatırım harcamalarındaki kuvvetli küçülme öne çıkıyor.

3 - SON ÇEYREKTEKİ DARALMANIN NEDENLERİ GELECEĞE IŞIK TUTUYOR

2018’in son çeyreğinde ekonomideki küçülmenin iki ana nedeni bulunuyor. İlki enflasyon, faizler ve döviz kurlarındaki artışlar ile birlikte hane halklarının satın alma gücünün erozyona uğraması ile şirketlerin mali yapılarının bozulması. Özel tüketim harcamalarında yılın son çeyreğinde sert düşüş yaşandı. Yüksek enflasyon hane halklarının satın alma gücünü azalttı. İkincisi ise uygulanmaya başlanan ekonomide dengelenme programının yarattığı daraltıcı etki.

4 - SANAYİDE VE İNŞAAT SEKTÖRÜNDE KÜÇÜLME

Sektörler itibariyle değerlendirildiğinde son çeyrekte sanayide ve inşaat sektöründe çok keskin bir daralma yaşandı. Bu daralma sadece talepteki küçülmeden değil aynı zamanda sektörlerin ve firmaların yaşadıkları mali sıkıntılardan da kaynaklandı. Sanayide son çeyrekte çok keskin bir daralma ortaya çıktı. İhracat artışı iç talepteki daralmayı ikame edemedi.

5 - MAKİNA VE TEÇHİZAT YATIRIMLARINDA SON 10 YILIN EN YÜKSEK DARALMASI

Sabit sermaye yatırımları ise finansal koşullardaki bozulma ve faiz oranlarındaki artışlar ile birlikte son çeyrekte önemli ölçüde küçüldü. Özelikle makina ve teçhizat yatırımlarında son 10 yılın en sert çeyrek daralması yaşandı. İç talepteki kuvvetli daralma, kapasite kullanım oranlarındaki düşüş, faiz oranlarındaki artış ve döviz kurlarındaki artış makina ve teçhizat yatırımlarını çok olumsuz etkiledi. Makina ve teçhizat yatırımlarındaki iyileşme ise ancak sektörlerdeki iyileşme ve normalleşmeden sonra gerçekleşecek.

6 - 2019’DA SANAYİ VE İNŞAATTAN BAŞLAYACAK İYİLEŞMEYE İHTİYAÇ VAR

Ekonomide son çeyrekteki küçülme, 2019’a da sarkacak. Mevcut ekonomide dengeleme politikaları ile iyileşme süreci uzuyor. Diğer yandan firmaların mali yapılarında kalıcı bir iyileşme sağlanmadan büyümeye geçiş de ötelenecek. Ekonomide özellikle sanayi ve inşaat sektörlerinde ve de özel tüketim harcamaları ile sabit sermaye yatırımları harcamalarında toparlanmaya ihtiyaç bulunuyor.
Aksi takdirde ekonomi uzun süreli bir resesyona girebilecek.

Son Söz: Ekonomide iyileşme için yapısal adımlara da ihtiyaç var.

18 Mart 2019 Pazartesi