Hikmet Baydar

Pandemi nedeniyle ciro bazında beklenmedik risklerle karşılaşan piyasalar, alınan tedbirler ve tüketici davranışlarındaki değişimler nedeniyle süreçten farklı etkilenmişlerdir. Bazı sektörler verilen teşvikler nedeniyle fırsatlar yakalarken, bazı sektörler ise ciddi şekilde nakit akım problemiyle karşılaşmışlardır. O yüzden cirolar, nakit akımlarının hedeflendiği şekilde olup olmadığının gözlemlenmesi açısından önemlidir.

Ülkemizde şirketler hedef koyarken ve yatırım yaparken her zaman bir önceki yıla göre yüzde 30 civarı ciro artışı hedefi koyarlar. Bu oran sektör ve firma bazında değişebilmektedir. Dolayısıyla beklenen ciro artışı olmadığı takdirde, şirketler nakit açığına düşmekte ve taahhütlerini yerine getirememe riskiyle karşılaşmaktadır.

AYLIK VE YILLIKTA ARTTI

Türkiye İstatistik Kurumu 14 Ağustos 2020’de, Haziran 2020 itibariyle ciro endekslerini açıkladı. Bu endekste yurtiçi ve dışı ayrımı yapılmadığını özellikle belirtelim. Söz konusu bültene göre; Türkiye toplam ciro endeksi Haziran ayında, yıllık bazda yüzde 10.40, bir önceki aya göre de yüzde 19.5 arttı. Sonuç olarak hem aylık hem de yıllık bazda bir artış söz konusu. Bu ciro artışlarının miktar bazında da gerçekleşip gerçekleşmediği muhakkak teyit edilmeli. Söz konusu rakamsal artışlar için çeşitli modeller ve formüllerle enflasyon etkisi kaldırılmaya çalışılsa da ne kadar başarılı olduğunu bilemiyoruz. Ancak yine de pozitif bir seyir olduğunu belirtmemiz lazım.

HİZMET SEKTÖRÜ İNCELENMELİ

Sektörel bazda baktığımızda; yıllık bazda, sanayi ciro endeksi yüzde 8.7, inşaat ciro endeksi yüzde 29.2, ticaret ciro endeksi yüzde 19.3 artarken, hizmet sektörü ciro endeksi yüzde 18.3 azaldı. Bu durumda hizmet sektörünün ciddi bir şekilde masaya yatırılmasına ihtiyaç duyduğu görülüyor. Bu ciro düşüşü (euro bazlı fiyat verilmesine ve Euro’nun prim yapmış olmasına rağmen) hizmet sektör yatırımlarının sürdürülememesi sonucunu doğurabilir.

TURİZM YATIRIMLARI

Turizm yatırımlarıyla ilgili birçok projenin yarım kalmaması için söz konusu sektöre uzun vadeli yatırım tamamlama kredileri sağlanmalı ve en az 6 ay ödemesiz dönem öngörülmeli.

Bir önceki aya göre sektör bazında cirolarda nasıl bir değişim olmuş ona bakalım; Aylık bazda ciro endeksi bir önceki aya göre Haziran 2020 ayında, sanayi sektöründe yüzde 19, inşaat sektöründe yüzde 10.3, ticaret sektöründe yüzde 22.6 ve hizmet sektöründe ise yüzde 14.1 artmıştır. Özellikle hizmet sektöründe artışın arkasında pandemi nedeniyle alınan tedbirlerde gevşemenin önemli bir payı olduğunu düşünüyoruz. Rusya ile yapılan anlaşma ile turist girişinin önünün açılması, Almanya’nın engellerine rağmen, hizmet sektöründe pozitif bir ivmenin olduğunu göstermektedir.

DARALAN ALANLAR

Ciro endeksi yıllık değişim oranlarına bakıldığında detaylarda; konaklama ve yiyecek sektörünün yüzde 54.9 daraldığını, idari ve destek sektöründe ise daralmanın yüzde 41 seviyelerinde olduğunu belirtmeden geçmeyelim.

Ulaştırma ve depolama sektöründe yüzde 12.3 daralmayı dikkate alırsak, diğer sektörlerin ne kadar ciddi sorunlarla mücadele ettiği daha iyi anlaşılır. İnşaat sektörü alınan önlemlerle yüzde 29.2 oranında ciro artışı yakaladığına göre, alınacak doğru önlemin sektörlerin toparlanmasına ne kadar destek vereceği kolayca anlaşılabilir.

21 Ağustos 2020 Cuma