Uluslararası ilişkiler ve çatışmaların iş dünyasına yönelik oluşturduğu tehdit olarak kısaca açıklanan jeopolitik risk, dikkat edilmesi gereken önemli bir faktördür.
Jeopolitik risk, bir ülkenin veya bölgenin politik durumundan kaynaklanan belirsizlikler ve bu durumun küresel ticaret, yatırım ve ekonomik faaliyetler üzerindeki potansiyel etkilerini ifade eder. Bu etkileri dikkate alarak B ve C planları yaparak hazırlıklı olmak çok önemli.
Bu riskler; savaşlar, terör saldırıları, siyasi istikrarsızlıklar ve diplomatik gerilimler gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Jeopolitik riskler, işletmelerin faaliyet gösterdiği bölgelerdeki operasyonel ve finansal performanslarını olumsuz etkileyebilir. Terörizmin ülkemize maliyeti ve bu maliyeti karşılamak için alınan vergiler düşünüldüğünde önemi de anlaşılmış olur. Kaldı ki, dönem dönem yaşanan olaylar yabancı yatırımcı davranışlarını etkiler, uzun vadeli fon girişine de mani olur.
İşletmeler, jeopolitik riskleri değerlendirmek ve yönetmek için stratejik planlama ve risk yönetimi araçlarını kullanır. Ayrıca, bu risklerin farkında olmak, işletmelerin kriz durumlarında daha hızlı ve etkili tepki vermelerini sağlar.
JEOPOLİTİK RİSK ENDEKSİ
Bu durumda bilanço risk yönetimi son derece önemli. Vade, kur ve karşı taraf gibi birçok risk kontrollü olarak yönetilmeli.
Jeopolitik risklerin ölçülebilmesi için oluşturulan Jeopolitik Risk Endeksi (GPR), Fed ekonomistleri Dario Caldara ve Matteo Iacoviello tarafından derleniyor. 1985'ten bu yana etkili jeopolitik olayların/tehditlerin/çatışmaların sıklığını, basında kullanılan anahtar kelimeleri sayarak ölçüyor. GPR endeksindeki hızlı bir artışın özel yatırım, işgücü piyasası, ekonomik büyüme ve borsa üzerinde güçlü bir etkiye sahip olabileceğini göstermiştir. Bu endekste kullanılan anahtar kelimeler şunlardır: Savaş tehditleri, barış tehditleri, askeri yığınaklar, nükleer tehditler, terör tehditleri (tehditler) ve savaşın başlangıcı, savaşın tırmanması ve terör eylemleri (yasalar).
GLOBAL YAPIYI İYİ OKUMALIYIZ
Söz konusu endeksteki gelişime baktığımızda 2020 yılında 40-50 civarında olan Geopolitical Risk Index verisinin 2025 Ağustos ayında 124 seviyelerine çıktığını, 81 civarında olan Geopolitical Risk Index: Threads (tehditler) verisinin ise 186 seviyelerine yükseldiğini gözlemliyoruz.
Bu durumda global anlamda artan risklere karşı da tedbirlerimizi artırmamız gerektiğini görüyoruz. Örneğin pazar çeşitlemesi ve sadece AB bölgesine ihracat yapanların AB’den uzak bölgelere de ihracat yapması bir tedbir, Rus silahlı hava araçlarının Romanya ve Polonya üzerinde uçması ve bazılarının düşürülmesi nedeniyle bölgede oluşabilecek risklere karşı güvence anlamına gelir. Bu tedbir alınması gerekenlerden sadece biridir.
Global yapıyı iyi okumalıyız. Aksi halde tedbir almakta geç kalabiliriz.