Dış ticarette yaşananlar...

hikmetbaydar@3-goz.com

Türkiye İstatistik Kurumu ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle genel ticaret sistemi kapsamında üretilen geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2023 yılı haziran ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 10.5 azalarak 20 milyar 904 milyon dolar, ithalat yüzde 17.5 azalarak 26 milyar 64 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu verilere göre, 2023 Haziran ayında yaklaşık 47 milyar dolar dış ticaretimiz gerçekleşirken, aynı ay 5.2 milyar dolar civarında dış ticaret dengesi açığı vermişiz. 2022 yılı aynı ayında ise açık 8.2 milyar dolar idi. 2022 yılı haziran ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 73.9 iken, 2023 yılının aynı ayında oran yüzde 80.2 seviyesine yükseldi.

ENERJİ ÜRÜNLERİ VE PARASAL OLMAYAN ALTIN

Genel ticaret sistemine göre ihracat, 2023 yılı ocak-haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1.9 azalarak 123 milyar 341 milyon dolar, ithalat yüzde 4.1 artarak 184 milyar 576 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dönemsel baktığımızda ise ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 70.9’dan yüzde 66.8 seviyesine düştü. 

Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ihracat, 2023 Haziran ayında yüzde 10.4 azalarak 21 milyar 810 milyon dolardan, 19 milyar 547 milyon dolara geriledi. Haziran ayında enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç ithalat yüzde 10.9 azalarak 22 milyar 272 milyon dolardan, 19 milyar 846 milyon dolara geriledi. Enerji ürünleri ve parasal olmayan altın hariç dış ticaret açığı haziran ayında 299 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret hacmi yüzde 10.6 azalarak 39 milyar 393 milyon dolar olarak gerçekleşti. Söz konusu ayda enerji ve altın hariç ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 98.5 oldu. 

CARİ AÇIĞIN ANA SEBEBİ ENERJİ İTHALATI

Görüleceği gibi cari açığımızın ana sebebi mal ticareti açığı değildir. Ana sebep enerji ithalatıdır. Dolayısıyla cari açığı cari fazlaya çevirmek için ne kurlarla oynamak gerekir, ne de mal ihracatını artırmak yeterlidir. Aksine ihracat artışı daha fazla girdi ithalatı ve enerji ithalatı anlamına geldiği gibi ihracatın iç arzı sınırlayıcı etkisiyle enflasyonu da artırma potansiyeli taşır.

Veriler dış talepte daralmaya işaret ediyor. İç talep de daralırsa, şirketlerin ciro yapabilmesi zorlaşacak. Bu durum enflasyonla mücadeleyi kolaylaştırır gibi görünse de stagflasyon yani durgunluk altında enflasyonun da zeminini oluşturabilir.

07 Ağustos 2023 Pazartesi