HÜSEYİN ÖZTÜRK

“Demir tavında dövülür.” İrfan ehli kimselerden hikmetli bir ifade! Daha nice hikmetli sözlerimiz vardır. Kadim medeniyetimizin böyle kadim ifadeleri; insanın refahı, huzuru, güveni için demet demet derlenmiş, anlaşılması ve yaşanması için miras olarak bırakılmıştır.

Toplum olarak sözü senet bildiğimiz gibi miras olarak da bilir ve bu sebeple nesilden nesle aktarırız. Ticari hayatımızla birlikte sosyal ahvalimizin hemen her merhalesinde mutlaka kadim medeniyetimizden insani değerlerimizi ayakta tutan temel direklerimiz, medeniyet havzamızı canlı tutar.

Bu temelleri sağlamlaştıran ve duvarları ören bilgelerimiz, insanı ve insana verilen ömrü bir emanet olarak gördükleri için her canlıya aynı gözle bakmış; beslenmeleri, barınmaları ve çalışmalarına nasihatlerle yön vermişlerdir.

Coğrafyamızın vatan edilmesinde büyük emeği olan ve kendisi de bir ahi şeyhi olan Edebali’nin, Osman Gazi ve Oğuz boylarının beylerine uzunca nasihati vardır.

Hikmet dolu şu ifadeyle: “Demir tava gelir köz biter, akıl başa gelir ömür biter. Demiri tavında dövmeli köz bitmeden, aklı yerinde kullanmalı ömür bitmeden” diyerek, nasihatten bir kısmını paylaşalım. Ayrıca bu öğütler herkes için geçerlidir. Hiçbirimiz istisna değiliz.

***

“Ey oğul! Beysin! Bundan sonra öfke bize; sabır sana… Güceniklik bize, gönül almak sana… Suçlamak bize; katlanmak sana… Geçimsizlikler, uyumsuzluklar, anlaşmazlıklar bize; adil olmak, adaletle hükmetmek sana… Kem göz, kem söz bize; hoş karşılamak, affetmek sana… Bundan sonra bölmek bize; bütünleştirmek sana… Üşengeçlik bize; gayretlendirmek, derlemek-toplamak sana…

Ey oğul! Yükün ağır, işin çetin, gücün kıla bağlı, Allah yardımcın olsun. Yükünü taşıyacak güç, ayağını tökezletmeyecek akıl ve kalp versin. Güçlü, kuvvetli, akıllısın lakin bunları nerede ve nasıl kullanacağını bilemezsen sabah yelinde savrulur gidersin…

Ananı, atanı say! Bil ki, bereket büyüklerle beraber olmaktadır. Açık sözlü ol! Bir dediğini iki defa deme. Her sözü üstüne alma!

Gördün söyleme; bildin deme! Sırrını açık etme. Şu üç kişiye dikkat eyle ve acı:

Cahiller arasındaki âlime, zenginken fakir düşene, hatırlıyken itibarını kaybedene! Bil ki yüksekte yer tutanlar, aşağıdakiler kadar emniyette değildir. En büyük mücadele, nefsinle olan savaşındır ve onu tanımaktır. Geçmişini iyi bil ki, geleceğe sağlam yürüyebilesin.”

***

Sırası geldi şimdi de ‘Divan-ı Hikmet’in sahibi olan ve topraklarımıza binlerce talebesini göndererek vatan ettiren Hoca Ahmet Yesevi Hz.’lerinin sözlerini derç etmeli. Şöyle diyor divanının bir yerinde:

“Kâfir bile olsa, hiç kimsenin kalbini kırma. Çünkü kalp kırmak Allah’ı incitmektir.”

Hayatı kolaylaştırmak böyle bir şey olsa gerek. İnsanı anlamak ve anlatmak böyle bir şey olsa gerek. Bir anda insandaki hırsı, bencilliği yok ediyor.

Söz bu minvalde sürerken, Mevlana Celaleddin Rumi Hz.’lerinden de bir demet aktaralım ve hikmet dünyamız, irfan dünyamız genişlesin. Şöyle diyor Mevlana Hz.’leri:

“Mal ve mülke mağrur olma, deme var mı ben gibi.

Bir muhalif yel eser savurur harman gibi.

Dünya malı elde iken düşman dost olur.

Elde bir şey kalmayınca dost bile düşman olur.

Şunu bil ki; safları bozup dağıtan aslanla savaşmak kolaydır. Asıl aslan, nefsini yenendir. Ben bu çalışıp çabalama dünyasında iyi huydan daha güzel bir ehliyet görmedim.”

Evet, yazıyı baştaki söz ile noktalayalım:

“Demiri tavında dövmeli köz bitmeden, aklı yerinde kullanmalı ömür bitmeden.”

01 Ekim 2021 Cuma