Afrika’da sadece 10 yıl gibi kısa bir dönemde pazar büyüklüğü ikiye katlanarak 1.5 trilyon dolar seviyelerine çıktı. 2025 için öngörülen rakam ise 2 trilyon doların çok üzerinde bir seviye… Dünyanın birçok kıtası küçülürken Afrika’daki hızlı büyüme yatırımcıların radarında.

Afrikalı girişimcilerin ciddi tecrübelere sahip yerel danışmanlık şirketleri var. Müşterilerin neleri daha fazla alabileceğini, ihtiyaçların hangi alanlara yoğunlaştığını daha yakından tespit ediyorlar. Yerel girişimcilerle ortaklıklar başarının anahtarı konumunda.

Prof. Dr. Ahmet Kavas

Ürettikleri malları için vatandaşları kadar dış pazarlardaki müşteriyi de önemsemek zorunda kalan sanayi bakımından kalkınmış Avrupa ülkeleri; 20. yüzyılda Afrika, Asya ve Amerika kıtalarında kendilerine sömürgeler kurdular. Buralarda adeta her bir bölgeyi ticari ürünlerini satın alacak konuma zorladılar. Aradan geçen onlarca yılların ardından kimisine istemeden verilen, çok azının da zorla elde ettikleri bağımsızlıkları bu alışkanlıkların önünü alamadı. Bunun belki tek istisnası Afrika kalmaya devam ediyor. Hâlâ en fazla hammadde kaynağı ihraç edilen, bunlardan yapılan mamul maddeler de dahil olmak üzere en önemli tüketici pazarı konumunu neredeyse 54 ülke de sürdürüyor.

YEREL İŞ ORTAKLARI

Afrikalı girişimciler adeta tüm coğrafyada yeni fırsatlar peşinde koşuyorlar. Bunların faydalı getirilere nasıl dönüşebileceği yönünde ciddi tecrübelere sahip yerel danışmanlık şirketleri var. Elde edilen verilere göre bir ülkenin kendi şirketlerinin başarma oranı daha yüksek görünüyor. Müşterilerin neleri daha fazla alabileceğini, ihtiyaçların hangi alanlara yoğunlaştığını daha yakından tespit ediyorlar. Başarı sağlandığında ve kazanç bakımından iyi mesafe aldıklarında uluslararası ticaretin kurallarına açılıp ya güvenilir bir ortakla işbirliği veya şirketi tamamen de devredebiliyorlar. Dünyanın farklı bölgelerinde olduğu gibi gerek büyük grupların temsilcileri, belli bir hacme ulaşmış şirketlerin yöneticileri, hatta Asya, Avrupa ve Amerika dahil çeşitli coğrafyalardan yüzlerce insanla yapılan alan araştırmalarıyla ciddi veri tabanları elde ediliyor. Başarı her yerde olduğu gibi şartlara göre değişebilen konumlara göre yön belirlemekte yatıyor.

Tüketici pazarı diğer kıtalarda olduğu gibi Afrika’da da bir yarış ve bunu fırsata dönüştürenlerin sayısı bugün Fortune 500’deki sıralamaya henüz bir elin parmakları kadar patronun girmesi umut kırıcı değil. Bilakis yeni müteşebbislere umut veriyor. Yıllık kazancı bir milyar doları aşan üretim ve pazarlama şirketleri yeni müteşebbisleri özendiriyor.

YÜZDE 20 NİJERYA’NIN

Havacılık, ziraat, gıda sanayi, otomobil, sağlık, eğitim, orman ürünleri, savunma ve güvenlik, altyapı malzemeleri, madenler, bilgi teknolojileri, ulaşım ve iletişim, makina sanayi, oyuncak sektörü, elektrik ve elektronik gibi neredeyse akla gelebilecek her alanda büyük bir tüketim toplumu var. Günümüzde 1.5 milyar nüfusun tamamı tabii müşteri konumunda. Bugün Nijerya, tek başına Afrika’nın neredeyse yüzde 20’lik payla birinci sıradaki konumunu koruyor. Yabancı sermayeyle yüzlerce milyon dolarlık ortaklık kuran firmaları var. Çokuluslu şirketler, yerel firmalarla birliktelik kurmayı onların tecrübelerinden yararlanmak için istiyorlar.

Koronavirüs sebebiyle önümüzdeki aylar olmazsa da ilerleyen yıllarda Afrika’nın Ebola ve benzeri bulaşıcı hastalıklarla yaşadığı tecrübeler sayesinde fazla iç karartıcı görülmüyor. Bunu diğer kıtalara göre daha rahat aşacaklarını düşünüyorlar. Yabancı yatırımcılar da dahil kamu alanında, hükümetlerle çalışma imkanları göz ardı edilmeden asıl hamleler özel müteşebbislerle yapılacak birliktelikler çevrilmiş durumda.

2 TRİLYON DOLARA…

Bilhassa geleneklere bağlılığın iç piyasalara da katkısı göz önüne alındığında alışılagelen tüketici pazarları kadar yarının toplumlarına hitap eden modern alışveriş merkezlerinin sayısı giderek artıyor. 2005 yılında kıta nüfusu 1 milyara yakın iken bu pazarlarda 800 milyar dolar kadar işlem yapılıyordu. Sadece 10 yıl gibi kısa bir dönemde bu rakam neredeyse ikiye katlanarak 1.5 trilyon dolar seviyelerine çıktı. 2025 için öngörülen rakam ise 2 trilyon doların çok üzerinde bir seviye…

Afrika’ya dışarıdan gelen büyük şirketler kadar yerelde kendini ispat edenlerin de diğer kıtalara açılıp oralarda yapacakları yatırımlar kıtadaki tüketici pazarına büyük katkı sağlayabilecek seviyede. Önemli olan sadece 54 kıta ülkesinin tüketici hacmine yüklenmek değil, başka coğrafyaların da Afrikalı ürünlere yatkınlığını sağlayıp yeni alan açmak. Bunun için zaman geç değil. 2019 yılı verilerine göre Mısır, Fas, Güney Afrika, Kenya, Ruanda, Gana, Fildişi Sahili, Nijerya, Etiyopya ve Tunus en fazla dış yatırım çeken ilk 10 sırada yer aldılar. Yakın gelecekte ise bunlar yanında Senegal, Mozambik, Gine, Kenya ve Cibuti gibi farklı Afrika ülkelerinin önde gelen girişimleri Asya, Avrupa ve Amerika ülkelerinde şanslarını deneyecekler.

HAYAL ÜLKELERİ

Şayet Afrika dünya ticaretinin kavşağında önemli bir jeopolitik konuma sahipse artık dikkatleri sadece petrol, doğalgaz ve maden sektörlerine değil, özellikle tüketici pazarlarına çevirmek gerekiyor. Şimdiden 2040, hatta 2050 yılı için bu pazarın Sahraaltı Afrika’da yer alan 48 ülkedeki kapasitesinin 2 trilyon doları bulması bekleniyor. Bir anlamda bu devasa coğrafyanın birçok ülkesi ya da Nijerya ve Güney Afrika gibi ekonomik anlamda dev yatırımlara ev sahipliği yapanların bazı bölgeleri şimdiden batı dillerinde eldorado kelimesiyle ifade edilen yeni hayal ülkelerine dönüşüyorlar. Çünkü sadece Nijerya’nın çok değil, 10 yıl sonra 1.5 trilyonluk bir tüketici pazarı olacağı boş bir ifade değildir. Fransa günümüzde Afrika Frankı adıyla 14 ülkede kurduğu para politikasıyla büyük fırsatlar yakalasa da en kalıcı ve geniş kapasiteli yatırımlarını bu eski İngiliz sömürgesi bir ülkede yapıyor. Almanya’nın başta enerji olmak üzere gerçekleştirmekte olduğu ciddi yatırımları geleceğe yönelik girişimler olarak görülüyor.

AKEM’E GÖRE AFRİKA GÜNDEMİNDE ÖNE ÇIKANLAR

• Türkiye, Afrika Kalkınma Bankası’na olan sermaye iştiraki taahhüdü çerçevesinde yapılacak ödemelerin üst rakamını 67 milyon Özel Çekme Hakkı (SDR) karşılığından 577 milyon SDR karşılığına yükselten kanun Resmi Gazete'de yayımlandı.
• Afrika'da ‘Güvenlik’ gündemi:

- Boko Haram saldırısında 100 Çad askeri öldü.

- Nijerya ordu ve güvenlik kaynakları, ülkenin kuzeydoğusunda tedhiş hareketlerinin ordu konvoyunu hedefledikleri saldırıda en az 70 askerin hayatını kaybettiğini açıkladı. Mozambik'te 64 göçmen bir kamyon kasasında ölü bulundu.

- Sudan Savunma Bakanı, barış görüşmeleri için bulunduğu Güney Sudan'da kalp krizinden hayatını kaybetti.

• Rusya’nın Libya’nın devrik lideri Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi’yi ülkenin başına getirerek Kaddafi rejimini tekrar kurma girişiminde bulunduğu iddiaları şimdilik inandırıcı olmazsa da gündemde.
• Etiyopya, Mısır'ın tehditlerine rağmen Hedasi Barajı'nın tam kapasite doldurulmaya başlanacağını açıkladı.
• Total ve Exon Mobil şirketlerinin Mozambik'te bulunan 60 milyar dolarlık LNG projesinin yakınında yer alan bölgede çıkan DEAŞ saldırısı, hükümeti ve şirketleri endişelendiriyor.
• Malavi de Mayıs 2019'da gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin Anayasa Mahkemesi tarafından 3 Şubat'ta iptal edilmesinin ardından 2 Temmuz'da yenileneceği açıklandı.
• Mevcut Gine Devlet Başkanı Alpha Conde'nin 12 yıl daha ülkeyi yönetmesine imkan sağlayacak olan referandumu protesto etmek amacıyla sokağa çıkan protestocularla polis arasında çıkan çatışma sonucunda 10 kişi hayatını kaybetti.
• Yaklaşık 30 yılını uluslararası finansal sistemin dışında geçiren Somali hakkında lMF ve Dünya Bankası, gerçekleştirilecek reformların ülkedeki dış borcun 5.2 milyar dolardan 557 milyon dolara düşürülmesine imkan sağlayacağını belirtti.

03 Nisan 2020 Cuma