HABER: AYŞE BAŞAK Denizler, hava, toprak ve su kaynakları, özellikle mikro ve nano plastikler ile günden güne hızla kirleniyor. Artık soluduğumuz havada, yediğimiz balıkta, meyve, sebzede, ciğerimizde, midemizde, kan dolaşımımızda plastik bulunuyor. ÜRETİMİ UCUZ VE KOLAY Massachusetts Teknoloji Enstitüsü araştırmacıları, ucuz ve kolay üretilebilecek, plastiği ikame edebilecek ipeğe dayalı bir sistem geliştirdi. Tarım ürünlerine, boyalara ve kozmetiklere eklenen mikroplastiklerin yerine biyolojik olarak parçalanabilen ipek bazlı bu buluşu da bilim dünyasına tanıttılar. Endüstriyel ürünlerde yaygın olarak kullanılan mikroplastikler, genellikle bazı spesifik aktif bileşenleri kullanılacağı zamana kadar bozulmaktan korurlar. Örneğin, vitaminler genellikle bir kapsül içinde paketlenerek üretilir. Günümüzde bu tür mikro-kapsülleme için kullanılan malzemeler genellikle çevrede ve vücudumuzda uzun süre kalan plastikler oluyor. VÜCUTTA ÇÖZÜLÜYOR Araştırmacılar yeni geliştirdikleri sistemin sadece sağlıklı değil, aynı zamanda mikroplastiklerden daha ucuz olacağını belirtiyor. İpek, toksik olmadığı ve vücutta doğal olarak çözüldüğü için gıda veya tıbbi kullanım için güvenli olarak kabul ediliyor. Araştırmacılar, ipek lifleri ölçeklenebilir su bazlı bir işlem kullanılarak kolayca çözülebileceği için bu işlemlerin de mevcut fabrikalarda kullanılan ekipmanların modifiye edilmesi ile yapılabileceğini düşünüyor. Araştırmayı değerlendiren California Üniversitesi’nde görevli Doç. Dr. Alon Gorodetsky, “Bu zeka dolu çalışma sayesinde, çevresel bir sorun olan mikroplastik kapsüller için sürdürülebilir ve doğaya zarar vermeyen ipek bazlı bir ikame sağlanmış olacak” diyor. TEKSTİLDEKİ KALİTEYE İHTİYAÇ YOK Dünya ipek üretiminin yüzde 90’ı Çin’de gerçekleşiyor. Bilim insanları yaptıkları buluş için tekstil kalitesinde olmayan ipek kozalarının kullanılabileceğini söylüyor. Yani bir kalite seviyesine ihtiyaç duyulmadığı için yaygın olarak dünyanın diğer bölgelerinde de kolayca üretilebilir. Bir diğer deyişle tekstil için üretilen ipekte olduğu gibi Çin’e bağımlı kalınmadan üretim yapılabileceği öngörülüyor.

01 Ağustos 2022 Pazartesi

Yılın son çeyreğinde gaza basmaya hazırlanan Togg, C segmentinin en uzun aks mesafesine sahip olmasının yanı sıra tasarımı ve teknik özellikleriyle de dikkat çekiyor. Türkiye’nin yerli otomobili Togg’un en önemli özelliklerinden biri, kısa sürede şarj edilebilmesi. Togg, 30 dakikanın altında bir sürede yüzde 80 doluluğa ulaşacak. Bu sayede sürücü uzun yolda yeterli hız ve zaman kazanacak. Togg’un kısa sürede şarj edilebilme özelliği, gelişmiş batarya yönetim ve aktif termal yönetim sistemlerinin kullanıldığı uzun ömürlü batarya sayesinde olacak. Güçlü batarya ile araç, 200 beygir güç ile 7.6 saniye 400 beygir güç ile 4.8 saniye altında 0-100 km hızlanabilecek. SÜREKLİ GÜNCELLEME Togg, doğuştan elektrikli modüler platformu ile 300 km ve 500 km olmak üzere menzilde iki seçenek sunuyor. Otomobil, teknik donanımı ile sürekli üretildiği merkeze bağlı olacak. Bu özellik sayesinde tıpkı cep telefonlarında olduğu gibi yazılımsal güncellemeleri 4G ve 5G bağlantısıyla alabilecek. FÜTÜRİSTİK TASARIM Menekşe ve çivit mavisinin karışımına çalan metalik gri renge sahip araç, geleceği çağrıştırıyor. Ön camı Pininfarina stüdyolarında üretilen otomobilin, jantları da çok kollu tasarımıyla Türkiye’nin lale motifini yansıtmayı hedefledi. Togg’un iç tasarımı ise yolcuların kabin deneyimi göz önünde bulundurularak geliştirildi. İç kısımlarda kullanılan açık renkler ferah bir görüntü sunuyor. SPORTİF İÇ MEKAN Emniyet kemerlerinde kullanılan açık mavi rengi ise iç tasarımın başka bir özelliği. Aracın iç tasarımında C SUV’un tasarımına sadık kalınırken, direksiyon simidi daha sportif bir şekilde yenilendi. Aracın iç ve dış tasarımı Murat Günak ve Togg ekibi tarafından yapıldı. Togg, 2022 yılının son çeyreğinde seri üretime hazır olacak. 2023 yılının ilk çeyreğinin sonunda C segmentindeki doğuştan elektrikli SUV’un pazara çıkması için uluslararası teknik yeterlilik testlerinin tamamlanması beklenecek. 5 FARKLI MODEL Togg, 2030 yılına kadar tek bir platformdan 5 farklı model üretimiyle toplam 1 milyon adet araç üretmeyi hedefliyor. Üretimdeki tedarikçilerin yüzde 75’i Türkiye’den, yüzde 25’i ise Avrupa ve Asya ülkelerinin küresel şirketlerinden oluşuyor.

01 Ağustos 2022 Pazartesi

SOYHAN ALPASLAN Teknopark İstanbul Kuluçka Merkezi’nde yerleşik Legaling, 18 ay gibi kısa bir sürede dünyanın ilk tam kapsamlı İngilizce-Türkçe hukuk terimleri veri tabanını oluşturdu. Legaling adlı veri tabanı; 45 binden fazla kavram için hukuk dalı kırılımları, cümle sözlüğü, eşanlamlı kelimeler, çoğul kullanımlar, kullanıma yönelik püf noktaları ve bağlamsal bilgileri ile eşsiz. Hukuk alanındaki çeviri problemlerine profesyonel çözümler sunan Legaling, 20 kişilik uzman ekip tarafından her hafta güncellenip, zenginleştiriliyor. JÜRİ ÖZEL ÖDÜLÜ Legaling’in kurucusu Av. Cem Şanap, bölüm ve proje birincisi olarak mezun olduğu Sabancı Üniversitesi MBA programını tam burslu okudu. Avrupa Barolar Federasyonu’nun düzenlediği hukuk teknolojileri konulu yarışmada jüri özel ödülü aldı. Yine tam burslu olarak eğitim gördüğü Koç Üniversitesi Özel Hukuk LLM programında tez çalışmalarını yürütüyor. İstanbul Ticaret’in sorularını, Av. Cem Şanap cevapladı. YÜKSEK MALİYETLER Legaling nasıl kuruldu? Kurumsal bir hukuk bürosunda çalışıyordum. Müvekkillerimizin önemli bir kısmı yabancıydı, tüm hizmetlerimiz İngilizce’ydi. Hukuk İngilizcemiz çok iyi olmasına rağmen bazı kavramların karşılığını öğrenmek veya hatırlamak için sözlüklere başvuruyorduk. Bu durum ciddi verimsizliğe, zaman kaybına ve yüksek maliyetlere yol açıyordu. Başvuru kaynakları da hukuk terimleri özelinde çok yetersizdi. Bu süreci ortadan kaldırmak için Temmuz 2020’de Legaling’i kurdum ve birkaç ay sonra da Teknopark İstanbul’daki yerimizi aldık. YETERSİZ KAYNAK Hukuk İngilizcesinde yeterli kaynak yok mu? Basılı hukuk sözlükleri güncel ve kapsayıcı bilgiyi sağlayamıyor. Genel amaçlı online sözlükler hukuk terimleri özelinde yetersiz. En iyimser senaryoda aranılan her 10 kavramdan 3’ü bulunamıyor. Bulunsa bile kısmen ya da tamamen yanlış çıkabiliyor. SEKTÖR OLUMLU KARŞILADI Sektörün görüşleri ne yönde? İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce hukuk terimleri veri tabanı oluşturma fikrimi öncelikle büyük hukuk bürolarının kurucularıyla paylaştım. Geri dönüşlerin önemli bir kısmı olumluydu. Böylece projeyi kısa sürede hayat geçirmek için çalışmalara başladık. Şu anda Türkiye’de ve yurt dışında binlerce hukukçu ve tercüman, aktif olarak Legaling veri tabanını kullanıyor. 45 BİN KAVRAM Legaling’i tanıtır mısınız? www.legaling.net adresinden ve Legaling mobil uygulamasından erişilebilen dünyanın ilk tam kapsamlı İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce hukuk terimleri veri tabanı. Legaling’de; 45 binden fazla kavram için hukuk dalı kırılımları, örnek cümleler, gereken yerlerde kullanıma yönelik belirli püf noktaları ve bağlamsal bilgiler mevcut. Legaling, hâlihazırda bu alandaki açık ara en kapsamlı kaynak ve her hafta zenginleştiriliyor. Kullanıcılar hesap satın alarak uygulamanın tüm özelliklerinden ya da almadan sınırlı özelliklerinden faydalanabiliyorlar. 4 HUKUKÇU DENETLİYOR Legaling’in sağladığı kolaylıklar neler? Güven, kalite ve profesyo-nellik sağlıyor. Her bir içerik alanında uzman 4 hukukçunun denetiminden geçtikten sonra veri tabanına giriyor. Her bir karşılığın o kavram için kullanılabilecek en ideal karşılık olduğuna emin olunuyor. Böylece kullanıcının ek bir araştırma yapması gerekmiyor. SIFIRDAN VERİ TABANI İçerikler nasıl hazırlanıyor? Her bir içerik; Türkiye, İngiltere, ABD, İsviçre, Almanya, Fransa ve İtalya’daki sayısız kaynakta teker teker araştırılıp, sıfırdan oluşturuluyor. Alternatif kaynaklarda olduğu gibi hukukçular tarafından hazırlanmamış ya da kopyala-yapıştır tarzında bir veri tabanıyla karşılaşma riski yok. Bu kadar ince eleyip sık dokuyor oluşumuz, çok üst kalite bir ürünün ortaya çıkmasını sağlıyor. Kullanıcıya bazı kavramları seçerken nelere dikkat etmesi gerektiği yönünde uyarı dahi veriliyor. Ayrıca aslen karşılığı olmayan kavramlara; akademideki veya uygulamadaki hukukçular tarafından veya bizim tarafımızdan türetilen karşılıkları veri tabanına sarı renkli olarak ekliyoruz. Böylece kullanıcı söz konusu kavramın herkes tarafından anlaşılmama ihtimalinden haberdar oluyor. PROFESYONELLER İÇİN Müşterileriniz kimler? Müşterilerimiz üniversiteler, hukuk büroları, tercüme ofisleri, şirketlerin hukuk departmanları, devlet birimleri ve hukuk İngilizcesiyle temas eden tüm profesyoneller. 1-2 yıl içinde pazarın büyük çoğunluğunun temel kaynak olarak Legaling’i kullanacağını öngörüyoruz. ÖZEL MESLEKİ UYGULAMALAR “Legaling, kullanıcıların mesleki ve değişen ihtiyaçlarına özel hazırlanıyor. Akademisyenler için kimi kavramların Fransızca, Almanca, İtalyanca asılları yer alıyor. Avukatlar için bazı kavramların uygulamadaki farklı kullanımlarını açıklıyoruz. Tercümanlar için anlaşılmayı kolaylaştıracak hukuki çerçeveyi çiziyoruz.” KULLANICIYI İZLİYOR “Legaling’e her hafta 500-600 adet kavram çifti ekleniyor. Ekleme yaparken; kullanıcıların aratıp karşılığını bulamadığı kavramları tespit edip, onlara öncelik veriyoruz.” SÜREKLİ GÜNCELLENİYOR “Alanında Legaling kadar kapsamlı bir veri tabanı yok. 10 yıl önce Avrupa Birliği Bakanlığı benzer bir çalışma yapıp 10 bin kavram içeren bir veri tabanı oluşturdu. Basılı hukuk sözlüklerinin en kapsamlısı bile 15-20 bin kavram içeriyor. Legaling, 45 bini aşan kavram çifti ve 20 kişilik çekirdek ekibi ile sürekli gelişip güncelleniyor.”

25 Temmuz 2022 Pazartesi

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’nin (TUSAŞ) yürüttüğü Milli Muharip Uçak (MMU) ile Hürjet gibi özgün ve yeni nesil hava aracı projeleri doktora çalışmalarıyla hızlanacak. Bu amaçla TUSAŞ ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK), yüksek öğretim alanında işbirliği protokolü imzaladı. YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar ile protokole imza atan TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil, şirket bünyesinde 5 biner mühendis ve teknisyen bulunduğunu, bu sayıların 2028’de 10 binlere çıkacağını söyledi. Kotil, “Üniversiteler bizim için çalışıyor, biz de burada yaptıklarımızı gençlere açmak istiyoruz” dedi. Protokole göre YÖK ile TUSAŞ arasındaki işbirliği artırılacak; üniversitelerde doktora yapan öğrencilerin TUSAŞ Teknoloji Yol Haritası Kazanım Planı’nda yer alan çalışma konuları ve şirketin stratejik önceliklerine göre belirlenen konulardaki tez çalışmaları desteklenecek. TUSAŞ’ın kabiliyetleri kullanılarak, sanayi problemlerinin çözümüne de katkı sağlanacak. Yine bu kapsamdaki ‘Bilimsel Araştırma Programı’ ile 200 doktora öğrencisine de burs verilecek. YÖK ve TUSAŞ, ortak araştırma ve geliştirme projeleri için çalışma grupları kuracak. HAVACILIK TEZLERİNE DESTEK TUSAŞ bünyesinde oluşturulan Bilimsel Araştırma Programı (LIFT UP++) ile malzeme biliminden mekanik konulara, yazılımdan yeni nesil hava aracı geliştirilmesine birçok alanda havacılık endüstrisinin gelişimine katkı sağlayacak tez çalışmaları desteklenecek. SANAYİNİN İÇİNDE ÜNİVERSİTE TUSAŞ ve YÖK arasında gerçekleşen imza töreninde üniversite-sanayi işbirliğiyle Türkiye’nin yerli ve milli sanayi hamlesinin güçlü destek bulacağı vurgulandı. Bu kapsamda yeni projeler ve hazırlıkları tamamlanmak üzere olan mevzuat çalışmaları sayesinde yeni bir dönem başlayacak. Süregelen modellerden farklı olarak bu dönemde üniversiteler sanayinin, sanayi de üniversitelerin içinde olacak.

04 Temmuz 2022 Pazartesi

SOYHAN ALPASLAN Teknopark İstanbul’da yerleşik Orbyte Havacılık ve Uzay Teknolojileri, yüksek mühendislik çözümleri içeren uzay aracı görev tasarımı ve kontrol yazılım platformu geliştiriyor. Orbiter adlı platform; dünya dışı görevler yapan uyduların ihtiyaçlarının tümüne cevap verebilen, yüksek doğrulukta hesaplamalar yapabilen bir simülasyon. Modüler yazılım mimarisi farklı görevleri ve protokolleri destekliyor. Anında müdahale, ihtiyaca göre özelleştirme, veri güvenliği, maliyet etkinliği gibi cazip özellikleri ile pazarda yerini almaya hazırlanan platform, 2022 yılı sonunda tümüyle kullanıma hazır hale gelecek. İstanbul Ticaret’in sorularını, Orbyte Havacılık’ın kurucularından Uzay Mühendisi Emirhan Eser Gül cevapladı. UYDU GÖREV ÇÖZÜMLERİ Orbyte nasıl kuruldu? Uydu görevleri için gerekli olan bütün hesaplamaları ve daha fazlasını tek bir platform içinde toplayan bir çözüm yoktu. Bu açığı giderebilmek için geliştirdiğimiz projeye TÜBİTAK 1512 BIGG Teknogirişim desteği aldık. Firmamızı Uzay Mühendisi Umut Demir, Bilgisayar Mühendisi Ayser Ecem Konu ile birlikte kurduk ve 2021 Ağustos ayında Teknopark İstanbul’da faaliyete geçtik. Uydu görevlerinde hata oranını asgariye indiren, işlemlerin kolaylıkla yapılmasını sağlayan simülasyon yazılımımızı geliştirmeye başladık. 2009’dan bu yana yörüngeye 6 küp uydu yerleştiren İTÜ Uzay Sistemleri Tasarım ve Test Laboratuvarı, İTÜ Yapay Zeka ve Veri Bilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi ile NOVART Savunma ve Uzay Teknolojileri gibi sektörün öncü kuruluşlarından gelen deneyimli bir ekibe sahibiz. Çeşitli uydu, yer aldığımız İHA ve roket projelerinde sektördeki bu açığı farkettik. UZAY İÇİN YERLİ TEKNOLOJİ Orbyte’in faaliyet alanı nedir? Orbyte, Türkiye’nin uzay görevlerini destekleyecek, derin uzay araştırmalarında kullanılacak yerli, ileri teknolojiler geliştiriyor. ​Uçuş ve yörünge simülasyonlarından uygulamaya özel yer istasyonu kurulumuna kadar havacılık endüstrisinde ortaya çıkan her türlü zorluk için çeşitli çözümler sunuyor. UYDU ENDÜSTRİSİ BÜYÜYOR Uzay sektörü hangi alanları kapsıyor? Uzay endüstrisinin büyük bölümünü uydu endüstrisi oluşturuyor. Bu endüstri; iletişim, savunma, haritacılık, GPS, televizyon, internet, gözlem, meteoroloji gibi çeşitli görevleri yerine getiren uyduları üretiyor. Uzay sektörü hızla büyürken, sektöre yatırım yapan ülke sayısı da artıyor. 2018 yılında faaliyete başlayan Türkiye Cumhuriyeti Uzay Ajansı, ülkemizin bu alanda attığı en büyük adımlardan biri. GÖREV ODAKLI UYDU ZAMANI Uydu görevleri tanımı neyi içeriyor? Bir uydu görevi, uydunun tasarımından operasyonuna kadar uzanan zorlu bir süreç sonucu gerçekleşir. Göreve bağlı olarak, tasarım esnasında göz önünde bulundurulması gereken çoklu kriterler mevcuttur. Son yıllarda başta 180 kilogramın altındaki küçük uydular (SmallSat) ve küp uydular (CubeSat) olmak üzere, maliyeti düşük görev odaklı uydulara talep hızla artıyor. KRİTİK UYDU TASARIMLARI Uydu tasarımındaki kritik noktalar neler? Tasarımı önemli ölçüde etkileyen faktörleri şöyle sıralayabiliriz: Görev için en uygun yörüngeyi belirlemek. Uydunun yörünge üzerinde ne kadar güç üretimi gerçekleştirebileceğinin analizini yapmak. Kullanılacak iletişim sistemlerinin güç ve veri aktarma hızı gereksinimlerini tespit etmek. Atmosfer sürtünmesi ve güneş ışınım basıncı gibi etkenlerin yörünge ömrüne olan etkilerinin hesaplanması. Bu hesaplamalarda göz önünde bulundurulması gereken çok fazla değişken var. Tasarımdaki bir değişiklik, tüm diğer kararları etkilediği için birçok hesabın tekrar yapılması gerekir. Bu süreç hata yapmayı çok olası kılmakla birlikte iş yükünü çok artırıyor. Genellikle uydu tasarımı üzerine çalışılırken bu tarz analizlere yeterince zaman ayrılamıyor. DIŞA BAĞIMLILIK AZALACAK Orbiter’in muadilleri var mı? Orbiter’in yerli bir muadili yok. Yabancı olanlar ise ya aşırı yüksek fiyatta ya ülkelerinin dışına satılmıyor ya da son derece yetersiz. Rakip yazılım üreticisi bir firmanın 700 milyon ABD dolarına satılmış olması, bu tarz yazılımlara olan rağbeti anlamak için önemli bir ipucu. Biz çok daha düşük maliyette, geniş kapsamlı ve yerli bir çözüm sunarak, ithalata bağımlılığı hızla azaltacağız. İKİ GÜNDE UYDU KONTROL MERKEZİ “Orbyte olarak, 10 yılın en iddialı görevlerinden biri için Leanspace ile sadece iki günde Cleaspace-1 uydusu için bir yer kontrol merkezi kurduk. Leanspace, uzay için ilk bulut platformunu geliştiren kuruluş.” YÖRÜNGEYE ÖZEL TASARIM - Yörünge yayıcıları sayesinde gerçek zamanlı izleme sağlıyor. - Yörüngeyi yüksek doğrulukla belirliyor. - Yörünge hareketleri 2D ve 3D olarak görselleştiriliyor. - İstenilen yörünge için kullanıcıya özel tasarım imkânı veriyor. YERLİ UYDU PROJELERİ “İTÜ USTTL, Savunma Bakanlığı, Türkiye Uzay Ajansı, TÜBİTAK, TUSAŞ, ASELSAN, ROKETSAN gibi kurum ve kuruluşlarımızın çalışmaları kapsamında ülkemizde uydu projeleri artıyor. Ayrıca birçok akademik kurum da bu alanda Ar-Ge yapıyor. Orbiter gibi bir ürüne olan ihtiyaç hızla artıyor.” ORBİTER’İN YETENEKLERİ - Modüler yazılım mimarisi farklı görevleri ve protokolleri destekliyor. - Yapay zeka tabanlı modellerle rakiplerine göre daha doğru kestirimler yapıyor. - İstenilen zaman dilimleri için görevi simüle etme imkânı sağlıyor. - Sistem ölçümlerini analiz edip, kritik parametreleri belirliyor. - Çok karmaşık görevleri kolaylıkla yerine getirebiliyor. - Arayüze birden fazla kullanıcı aynı anda erişebiliyor. - Uzay için ipuçları ve eğitim kılavuzuna sahip. - İhtiyaca özel eğitim ve teknik destek sağlayabiliyor. - Uzay aracına eklenen cihazları analiz edebiliyor.

18 Temmuz 2022 Pazartesi