HABER: AYŞE BAŞAK Küresel ısınma, savaşlar, işgaller, siyasi krizler, su kaynaklarının tehlike altında olması… Bütün bunlar, önümüzdeki dönemde dünyanın yüzleşeceği en önemli sorunlardan birini işaret ediyor: Gıda kıtlığı. Son dönemde Rusya-Ukrayna savaşının çeşitli ülkelerde yol açtığı gıda sıkıntıları, bu tehlikenin uzak bir gelecekte değil, kapıda olduğunu gösteriyor.Bilim insanları,gıda kıtlığını önlemenin ehemmiyetinin farkında ve bu alanda çalışmalar tüm dünyada yoğunlaşıyor. Hepimizin malumu, kimi bitkiler temasa cevap verirler. Onlara dokunduğunuzda yapraklarını açıp kapayan, tabir-i caizse küsen türleri hemen anımsayacaksınız. Araştırmacılar, bitkilerin bu tür tepkilerini gözlemleyerek dokunmanın, temasın bitkilerde yol açtığı değişimlerin ve reaksiyonların sebeplerini inceledi. GENETİK KODLARI İsveç Lund Üniversitesi’nden bilim insanları, bu araştırmalarında bitkilerin temasa verdiği tepkilerin kökündeki genetik kodları açığa çıkardı. Bu buluş sayesinde bitkilerin nasıl uyarılabileceği ve döngülerinin bu yolla hızlandırılıp hızlandırılmayacağı soruları gündeme geldi. Bilim insanlarına göre,bu buluş sayesinde bitkilerin çiçek açma hızı artırılabilir ve meyve/ ürün verme döngüsü sıklaştırılabilir. Böylelikle gıda üretim süreci kısaltılıp, kapasitesi artarken, dünyada olası bir kıtlığın önüne geçilebilir. Peki nasıl? Bilim insanlarına göre bitkiler, dış etkenlere, mekanik uyarılara güçlü tepkiler veriyor ve savunma sistemlerini devreye sokuyorlar. Böylelikle kendini korumaya alan bitki meyve/ ürün vermekte gecikebiliyor. Lund Üniversitesi araştırmacıları, bitkileri fiziksel olarak uyararak aktive olan genlerini inceledi; saldıkları stres hormonlarını ve bitkinin fiziksel temasa verdiği tepkiyi gözlemledi. Sonuçta, bu deneylerden elde ettikleri verileri mahsul verimliliğini ve bitki direncini artırmak için kullanabileceklerini gördüler. Tabii bir şartla, eğer bitkinin savunma mekanizmasını tersine çevirebilirlerse… Yani kendini kapatıp, mahsulü öteleyen bitkinin bu mekanizmasını aksi istikamette kullanarak mahsul döngüsünü hızlandırmak, daha yüksek verim ve strese dayanıklı bitkiler elde edebilirlerse. Yapılan deneyler sonucunda bu, şimdilik teorik de olsa mümkün görünüyor. Bilim insanları, umdukları sonuçlara ulaşırsa bitkilerin ürün verme hızı ve döngüsünü artırarak gıda kıtlığını sona erdirmeye giden yolu açmış olabilirler.

30 Mayıs 2022 Pazartesi

Bilim insanları, kişiselleştirilmiş sağlık hizmetlerinde, akıllı evlerde ve oyunlarda kullanılabilecek yüksek algılama özelliğine sahip esnek, pnömatik, giyilebilir cihazlar üreten tasarım ve üretim aracı geliştirdi. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Bilgisayar Bilimi ve Yapay Zeka Laboratuvarı’ndan (CSAIL) bilim insanlarının geliştirdiği cihazın adı ‘PneuAct’. Bu cihaz ile üretilen giysilerin hareketi için basınçlı hava kullanılıyor ve algılama yetenekleri sayesinde robotik ve rehabilitasyon teknolojileri gibi çeşitli uygulamalarda kolayca şekil değiştirebiliyorlar. MAKİNA ÖRGÜSÜ PneuAct, büyükannenizin örgüsünden farklı olmayan bir makina örgüsü işlemi kullanıyor fakat önemli bir nüansla: Bu cihaz insandan bağımsız olarak çalışıyor. Tasarımcı, sadece cihazın nasıl hareket edeceğini programlamak için yazılımdaki dikiş ve sensör tasarım modellerini basitçe belirliyor ve örgüyü yazdırmadan önce bu girdilerinin sonuçlarını simüle de edebiliyor. Ardından ucuz ve kullanıma hazır tekstil parçası, kauçuk bir silikon tüpe sabitlenebilen örgü makinası tarafından işleniyor. Araştırma ekibi, insan elleriyle dokunulduğunda bunu algılayan ve bu dokunuşa tepki veren bir çeşit robot yapmak için bu cihazı kullanıyor. Kas hareketini desteklemek amacıyla bir insan tarafından giyilebilir özellikte tasarlanan bu teknolojinin, yaralanma, sınırlı hareket kabiliyeti veya parmaklarda oluşmuş başka travmaların tedavisi için çok fazla potansiyel barındırdığı belirtiliyor. Araştırma ekibinden Yiyue Luo, “Günümüzün tekstil endüstrisinde çok yaygın bir üretim yöntemi olan dijital makina örgüsü, artık bir tasarımın tek seferde ‘basılmasını’ mümkün kılıyor. Bu da onu çok daha ölçeklenebilir ve ulaşılabilir kılıyor. Yakında bu cihazdan ilhamla üretilen diğer cihazların ürettiği robotik giysileri her yerde göreceğiz” diyor.

16 Mayıs 2022 Pazartesi

HABER: AYŞE BAŞAK Yıllarca süren araştırma ve geliştirme çalışmalarının sonucunda dünyanın en büyük sıfır emisyonlu aracı ‘Mamut’, kullanıma hazır. Seattle merkezli First Mode şirketi tarafından tasarlanıp üretilen, hidrojen yakıtlı hibrit motora sahip dünyanın en büyük sıfır emisyonlu aracı, Güney Afrika’da bir platin madeninde kamuoyuna tanıtıldı. HİDROJEN YAKITLI Geliştirilen kamyon, yakıtını güneş enerjisiyle çalışan hidrojen üretim tesisinden alıyor. First Mode liderliğinde Williams Advanced Engineering, Ballard, ENGIE ve NPROXX ile ortaklaşa geliştirilen 2 megavatlık hibrit motor, 800 kilowatt’a kadar güç ve 1.2 megavat saatlik enerji sağlayan bir hidrojen yakıt hücresi sisteminden güç sağlıyor. Şirket CEO’su Chris Voorhees, sıfır emisyonlu endüstriyel gücün küresel iklim krizinin engellenmesinde kilit bir rol oynayacağını öngördüklerini söylüyor. First Mode tarafından aktarılan istatistiklere göre, madencilik sektörü, küresel karbondioksit emisyonlarının yaklaşık yüzde 7’sinioluşturuyor ve dizel nakliye kamyonları maden sahalarındaki toplam enerji kullanımının yüzde 50’sini kapsıyor. İLK GÜN 150 TON TAŞIDI Mamut adı verilen kamyon, platin madenindeki ilk iş gününde, yüzde 7’lik bir eğimde 150 ton cevheri sorunsuz taşıdı ve ardından yükünü başarıyla boşalttı. Projenin nihai hedefi, Mamut kamyonlar ile maden sahalarında kullanılan ağır hizmet dizel kamyonların değişimini sağlamak ve bu sayede karbon emisyonlarını azaltarak çevreye daha az zarar vermek.

16 Mayıs 2022 Pazartesi

Twitter, bu yılın ocak-mart dönemine ilişkin bilançosunu açıkladı. Buna göre, şirketin bu yılın ilk çeyreğinde elde ettiği gelir geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 16 artarak 1,2 milyar dolara yükseldi. Şirket, 2021'in ocak-mart döneminde 1,03 milyar dolar gelir elde etmişti. Twitter'ın bu yılın ilk 3 ayındaki reklam geliri de 2021'in aynı dönemine göre yüzde 23 artarak 1,1 milyar dolara çıktı. Şirket, geçen yılın ilk çeyreğinde 898,8 milyon dolar reklam geliri açıklamıştı. Şirketin yılın ilk çeyreğinde elde ettiği net kar ise 513,3 milyon dolar oldu. Twitter, 2021'in ilk çeyreğinde de yaklaşık 68 milyon dolarlık kar açıklamıştı. Twitter'ın bu yılın ilk çeyreğindeki günlük ortalama aktif kullanıcı sayısı da geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 15,9 artarak 229 milyona ulaştı. Şirketten yapılan açıklamada, Twitter'ın Elon Musk tarafından satın alma süreci göz önüne alınarak ileriye dönük herhangi bir yönlendirme sağlanmayacağı ve önceden belirtilen hedef ve görünüme ilişkin beklentilerin ise geri çekildiği belirtildi. Tesla ve SpaceX'in Üst Yöneticisi Elon Musk'ın hafta başında sosyal medya şirketi Twitter'ı yaklaşık 44 milyar dolara satın almak için anlaşmaya vardığı duyurulmuştu. Satın alma işleminin tamamlanmasının ardından Twitter'ın özel bir şirket haline geleceği bildirilmişti.

29 Nisan 2022 Cuma

İsviçre'deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'nin (CERN) Twitter hesabından yapılan paylaşımda, 22 Nisan'da iki proton demetinin Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) halkası etrafında döndürülmesiyle girilen yeniden başlatma süreci kapsamında, proton demetlerinin ürettiği enerjinin 6.8 trilyon elektro volt (TeV) olarak kayıtlara geçtiği ve bir önceki enerji rekorunun üstüne çıktığı aktarıldı. Paylaşımda, 4 yıl sürmesi beklenen fiziki veri alımı sürecine yaz aylarında başlanmasının planlandığı bilgisi paylaşıldı. ÖNCEKİ REKOR 6.5 TEV ENERJİ CERN'de 2015'te başlayan LHC deneyinde harekete geçirilen proton demetlerinden 6.5 TeV enerji kaydedilmişti. LHC, 3 yıllık bakım ve onarım çalışmalarının ardından 22 Nisan'da yeniden başlatılmıştı. CERN Hızlandırıcılar ve Teknoloji Direktörü Mike Lamont, LHC'nin uzun süren bir sağlamlaştırma programının ardından artık daha yüksek enerjiyle faaliyetlerini sürdüreceği ve bundan sonraki LHC deneylerinden daha fazla verilerin çıkarılacağını açıklamıştı. SON DENEYDE "ÜST KUARK" KEŞFEDİLMİŞTİ 1998'den 2008'e kadar süren çalışmalar sonucu CERN'de kurulan ve dünyanın en büyük, en güçlü parçacık çarpıştırıcısı olarak kabul edilen Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, İsviçre'nin Cenevre kentinin Fransa sınırı yakınlarında, 175 metre derinlik ve 27 kilometre uzunluktaki bir tünelde yer alıyor. Doğadaki dört temel kuvvetin dışında yeni bir kuvvet olup olmadığının araştırılması için kurulan çarpıştırıcı ile yapılan son deneyde, "üst kuark" adı verilen dörtlü atom altı parçacık türü ortaya çıkarılmıştı. CERN araştırmacıları, 2015-2018 yıllarında LHC ile yapılan Atlas deneylerindeki proton çarpışmalarında, dörtlü üst kuarkların daha önce fizik biliminde Standart Model teorisinde öngörülene yakın bir standart sapmayla gözlendiğini belirtmişti.

26 Nisan 2022 Salı