SOYHAN ALPASLAN

Teknopark İstanbul’da yerleşik Orbyte Havacılık ve Uzay Teknolojileri, yüksek mühendislik çözümleri içeren uzay aracı görev tasarımı ve kontrol yazılım platformu geliştiriyor. Orbiter adlı platform; dünya dışı görevler yapan uyduların ihtiyaçlarının tümüne cevap verebilen, yüksek doğrulukta hesaplamalar yapabilen bir simülasyon.

Modüler yazılım mimarisi farklı görevleri ve protokolleri destekliyor. Anında müdahale, ihtiyaca göre özelleştirme, veri güvenliği, maliyet etkinliği gibi cazip özellikleri ile pazarda yerini almaya hazırlanan platform, 2022 yılı sonunda tümüyle kullanıma hazır hale gelecek.

İstanbul Ticaret’in sorularını, Orbyte Havacılık’ın kurucularından Uzay Mühendisi Emirhan Eser Gül cevapladı.

UYDU GÖREV ÇÖZÜMLERİ

Orbyte nasıl kuruldu?

Uydu görevleri için gerekli olan bütün hesaplamaları ve daha fazlasını tek bir platform içinde toplayan bir çözüm yoktu. Bu açığı giderebilmek için geliştirdiğimiz projeye TÜBİTAK 1512 BIGG Teknogirişim desteği aldık. Firmamızı Uzay Mühendisi Umut Demir, Bilgisayar Mühendisi Ayser Ecem Konu ile birlikte kurduk ve 2021 Ağustos ayında Teknopark İstanbul’da faaliyete geçtik.

Uydu görevlerinde hata oranını asgariye indiren, işlemlerin kolaylıkla yapılmasını sağlayan simülasyon yazılımımızı geliştirmeye başladık.

2009’dan bu yana yörüngeye 6 küp uydu yerleştiren İTÜ Uzay Sistemleri Tasarım ve Test Laboratuvarı, İTÜ Yapay Zeka ve Veri Bilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi ile NOVART Savunma ve Uzay Teknolojileri gibi sektörün öncü kuruluşlarından gelen deneyimli bir ekibe sahibiz. Çeşitli uydu, yer aldığımız İHA ve roket projelerinde sektördeki bu açığı farkettik.

UZAY İÇİN YERLİ TEKNOLOJİ

Orbyte’in faaliyet alanı nedir?

Orbyte, Türkiye’nin uzay görevlerini destekleyecek, derin uzay araştırmalarında kullanılacak yerli, ileri teknolojiler geliştiriyor. ​Uçuş ve yörünge simülasyonlarından uygulamaya özel yer istasyonu kurulumuna kadar havacılık endüstrisinde ortaya çıkan her türlü zorluk için çeşitli çözümler sunuyor.

UYDU ENDÜSTRİSİ BÜYÜYOR

Uzay sektörü hangi alanları kapsıyor?

Uzay endüstrisinin büyük bölümünü uydu endüstrisi oluşturuyor. Bu endüstri; iletişim, savunma, haritacılık, GPS, televizyon, internet, gözlem, meteoroloji gibi çeşitli görevleri yerine getiren uyduları üretiyor. Uzay sektörü hızla büyürken, sektöre yatırım yapan ülke sayısı da artıyor. 2018 yılında faaliyete başlayan Türkiye Cumhuriyeti Uzay Ajansı, ülkemizin bu alanda attığı en büyük adımlardan biri.

GÖREV ODAKLI UYDU ZAMANI

Uydu görevleri tanımı neyi içeriyor?

Bir uydu görevi, uydunun tasarımından operasyonuna kadar uzanan zorlu bir süreç sonucu gerçekleşir. Göreve bağlı olarak, tasarım esnasında göz önünde bulundurulması gereken çoklu kriterler mevcuttur. Son yıllarda başta 180 kilogramın altındaki küçük uydular (SmallSat) ve küp uydular (CubeSat) olmak üzere, maliyeti düşük görev odaklı uydulara talep hızla artıyor.

KRİTİK UYDU TASARIMLARI

Uydu tasarımındaki kritik noktalar neler?

Tasarımı önemli ölçüde etkileyen faktörleri şöyle sıralayabiliriz: Görev için en uygun yörüngeyi belirlemek. Uydunun yörünge üzerinde ne kadar güç üretimi gerçekleştirebileceğinin analizini yapmak. Kullanılacak iletişim sistemlerinin güç ve veri aktarma hızı gereksinimlerini tespit etmek. Atmosfer sürtünmesi ve güneş ışınım basıncı gibi etkenlerin yörünge ömrüne olan etkilerinin hesaplanması. Bu hesaplamalarda göz önünde bulundurulması gereken çok fazla değişken var. Tasarımdaki bir değişiklik, tüm diğer kararları etkilediği için birçok hesabın tekrar yapılması gerekir. Bu süreç hata yapmayı çok olası kılmakla birlikte iş yükünü çok artırıyor. Genellikle uydu tasarımı üzerine çalışılırken bu tarz analizlere yeterince zaman ayrılamıyor.

DIŞA BAĞIMLILIK AZALACAK

Orbiter’in muadilleri var mı?

Orbiter’in yerli bir muadili yok. Yabancı olanlar ise ya aşırı yüksek fiyatta ya ülkelerinin dışına satılmıyor ya da son derece yetersiz. Rakip yazılım üreticisi bir firmanın 700 milyon ABD dolarına satılmış olması, bu tarz yazılımlara olan rağbeti anlamak için önemli bir ipucu. Biz çok daha düşük maliyette, geniş kapsamlı ve yerli bir çözüm sunarak, ithalata bağımlılığı hızla azaltacağız.

İKİ GÜNDE UYDU KONTROL MERKEZİ

“Orbyte olarak, 10 yılın en iddialı görevlerinden biri için Leanspace ile sadece iki günde Cleaspace-1 uydusu için bir yer kontrol merkezi kurduk. Leanspace, uzay için ilk bulut platformunu geliştiren kuruluş.”

YÖRÜNGEYE ÖZEL TASARIM

- Yörünge yayıcıları sayesinde gerçek zamanlı izleme sağlıyor.

- Yörüngeyi yüksek doğrulukla belirliyor.

- Yörünge hareketleri 2D ve 3D olarak görselleştiriliyor.

- İstenilen yörünge için kullanıcıya özel tasarım imkânı veriyor.

YERLİ UYDU PROJELERİ

“İTÜ USTTL, Savunma Bakanlığı, Türkiye Uzay Ajansı, TÜBİTAK, TUSAŞ, ASELSAN, ROKETSAN gibi kurum ve kuruluşlarımızın çalışmaları kapsamında ülkemizde uydu projeleri artıyor. Ayrıca birçok akademik kurum da bu alanda Ar-Ge yapıyor. Orbiter gibi bir ürüne olan ihtiyaç hızla artıyor.”

ORBİTER’İN YETENEKLERİ

- Modüler yazılım mimarisi farklı görevleri ve protokolleri destekliyor.

- Yapay zeka tabanlı modellerle rakiplerine göre daha doğru kestirimler yapıyor.

- İstenilen zaman dilimleri için görevi simüle etme imkânı sağlıyor.

- Sistem ölçümlerini analiz edip, kritik parametreleri belirliyor.

- Çok karmaşık görevleri kolaylıkla yerine getirebiliyor.

- Arayüze birden fazla kullanıcı aynı anda erişebiliyor.

- Uzay için ipuçları ve eğitim kılavuzuna sahip.

- İhtiyaca özel eğitim ve teknik destek sağlayabiliyor.

- Uzay aracına eklenen cihazları analiz edebiliyor.

18 Temmuz 2022 Pazartesi

Etiketler : Teknoloji

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Türkiye'nin ilk yerli ve milli haberleşme uydusu TÜRKSAT 6A'yı haziran ayı başında ABD'ye göndereceklerini bildirdi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) yerleşkesindeki Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi'nde (USET) TÜRKSAT 6A'yla ilgili açıklamalarda bulundu.

Uyduya dair çalışmaları bitirdiklerini ifade eden Uraloğlu, "TÜRKSAT 6A'nın fırlatılmasıyla ilgili sürece girdik. Türkiye'nin haberleşme, televizyon yayınları, hem askeri hem de sivil haberleşme için uyduya ihtiyacımız var. Türkiye'nin uzayda 5 haberleşme, 4 gözlem uydusu bulunuyor. Biz bunlarla kendi hem kendi ihtiyacımızı görüyoruz hem de yakın coğrafyamızdaki ülkelere hizmet satışı ve sunumunu sağlamış oluyoruz." dedi.

Uraloğlu, TÜRKSAT 6A uydusunu yerli ve milli imkanlarla ürettiklerini ve temmuz ayında fırlatma işlemini gerçekleştireceklerini anımsattı.

Bakan Uraloğlu, uydunun üretim süreci ve fırlatma takvimi hakkında şu bilgileri verdi:

"Haberleşme bizim en kıymetlimiz, özellikle askeri haberleşme daha da kıymetlisi. Bunu şu anda sağlıyoruz ama güvenli olmak ve uzay vatana sahip çıkabilmek için kendi ürettiğimiz ve yazılımını yaptığımız uyduyla yapmamız gerekiyordu. Onun için TÜRKSAT 6A uydumuzu yerli ve milli ürettik. Bunu üretirken de TÜRKSAT 3A, 4A, 4B, 5A, 5B... Bunlarda da Türksat'ımızın mühendislerini bu programlarda görevlendirerek eğitimlerini aldırarak, üretim programlarında bulundurarak yetiştirdik. Bunu yerli ürettik, yüzde 90'lara varan bir yerlilik oranı var. Haziran ayının başında ABD'ye gönderiyoruz. 8-14 Temmuz arasındaki bir tarihte de uzaya göndereceğiz."

Uraloğlu, Türksat'ın işin esas planlayıcısı olduğunun altını çizerek, TÜBİTAK UZAY, ASELSAN, CTECH'in de üretim sürecinde yer aldıklarını söyledi.

Üretim sürecinde binlerce mühendisin yer aldığını da belirten Uraloğlu, "Onlar kendi üretim ve ilgi alanlarına göre belli zaman dilimlerinde çalışarak bu işi yürüttüler. Binlerce mühendisimizin, teknikerimizin burada emeği var." diye konuştu.

TÜRKSAT 6A, 4 YENİ ÜLKEYİ DE KAPSAYACAK

Uraloğlu, uyduların ömrünün genelde 15 yıl olduğunu dile getirerek, bu süre dolduğu zaman mevcut uyduların yenileriyle değiştirilmesi gerektiğine dikkati çekti.

Süresi dolan uyduların uzaydaki uygun yörüngelere terk edildiğini bildiren Uraloğlu, şunları kaydetti:

"Yeni uydular, gelişen teknoloji, daha kaliteli bir haberleşme ve yeni kapsama alanları için gerekli. Şu andaki uydularımızda Avrupa'yı Orta Doğu'yu, Türk Cumhuriyetleri'ni, Uzak Doğu'nun bir bölümünü Afrika'nın önemli bir bölümünü daha çok kuzey olmak üzere kapsıyoruz. TÜRKSAT 6A uydumuzla Hindistan, Tayland, Malezya ve Endonezya'yı kapsamış olacağız. Aşağı yukarı 3,5 milyar insanı kapsadığımız sayıyı 5 milyara kadar çıkaracağız. Ülkemiz bu uydumuzla daha güvenli haberleşmeyi sağlayacağız. Bu bahsettiğim coğrafyalara da halihazırda bu hizmeti satıyoruz. Yeni 4 ülkeye de bu haberleşme hizmetini satma, hizmet ihracatı yapma noktasında da ilave gelirler olacak. O ülkeler de hizmet satın almak isterlerse, ki isteyeceklerdir, böyle bir ihtiyaç olduğunu gördüğümüz için biz oraları kapsama alanımıza alıyoruz. O hizmetleri satıp ülkemize döviz girişi sağlamış olacağız."

Türkiye'nin söz konusu uyduyu yapan 10 ülkeden biri olduğunu vurgulayan Uraloğlu, "Bundan sonraki uydu talebi olan ülkelere de bunu üretip satmayla ilgili her şeyimiz hazır." ifadesini kullandı.

Uraloğlu, gözlem ve radar uyduları ile askeri amaca yönelik uyduların üretimi konusunda Türkiye'nin elinde yeterinde iş olacağını belirterek, "Bunu ürettiğimiz zaman; İHA'lar, SİHA'lar HÜRJET'ler HÜRKUŞ'lar gibi bunların da dünyada potansiyel müşterileri hazır. Yönetici ekibinde bütün arkadaşlarımız 7 gün 24 saat çalışarak bu işe emeklerini verdi." değerlendirmesinde bulundu.

14 Mayıs 2024 Salı

Bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) sektörü, 2013-2023 döneminde Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü (OECD) ülkelerinde ekonomiden 3 kat hızlı büyüme gösterdi.

OECD'nin "Teknoloji Sınırını Kucaklamak" temasıyla yayınladığı Dijital Ekonomik Görünüm 2024 raporuna göre, dijital ekonomi artık sadece BİT ile sınırlı kalmamasına rağmen sektör, dijital ekonominin merkezinde yer almaya devam ediyor.

Bu kapsamda, 2013-2023 döneminde BİT sektörü OECD ülkelerinde toplam ekonomiden yaklaşık 3 kat hızlı büyüdü. BİT sektörü geçen yıl ise OECD ülkelerinde yüzde 7,6 büyüme kaydetti ancak bu büyüme ülkeler arasında büyük çapta farklılık gösterdi.

Birçok OECD ülkesinde 2023, BİT sektörü için rekor büyüme yılı oldu. Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, Almanya, Hollanda, İsviçre, Birleşik Krallık ve ABD'de sektör büyümesi yüzde 9'un üzerinde gerçekleşti. Belçika ve Birleşik Krallık'ta BİT sektörü yıllık bazda yüzde 11 büyüdü.

Kovid-19 salgınının ardından BİT ürün ve hizmetlerine talepteki artış, 2023'teki büyümede etkili oldu.

"YAPAY ZEKA AKTÖRLERİ İŞBİRLİĞİ YAPMALI"

OECD'ye göre, dijital inovasyonun sorumlu şekilde sağlanması ve faydalarının geniş çapta yayılması için yapay zeka aktörlerinin işbirliği yapmasına ihtiyaç duyuluyor.

Yapay zekadaki teknolojik atılımlar, insanları iş, eğlence ve toplumun geleceğini yeniden düşünmeye sevk ederken, yapay zekanın geleceğinin, gelişmiş üretkenlik kazanımları, hızlandırılmış bilimsel ilerleme ve iklim değişikliğiyle mücadele çözümleri dahil fayda sağlayabileceği öngörülüyor.

Öte yandan, yapay zekadaki ilerlemeler güven, adalet, gizlilik, güvenlik ve hesap verilebilirlik gibi birçok alanda riskler oluşturuyor. Bu kapsamda, yapay zekanın güvenilir olması, toplumlara ve gezegene fayda sağlamak için kullanılması amacıyla temel fırsatlar ve riskler konusunda ortak bir anlayış oluşturulması tavsiye ediliyor.

14 Mayıs 2024 Salı