ABD’nin muafiyet tanıdığı 7 birlik/ülke dışında başta Çin olmak üzere geri kalan tüm ülkelere çelik ve alüminyum ithalatında koyduğu ilave gümrük vergileri ile başlayan ticaret önlemleri uygulamaları, geldiği aşama itibari ile ciddiyet kazanmaya başladı. Geçen haftaki yazımızda da kısmen değindiğimiz bu konuda yaşanan hızlı gelişmeler, endişelerin artmasına yol açtı. Bu çerçevede mevcut gelinen noktayı ve olası beklentileri değerlendirelim.
1 - TİCARETTE KORUMACI ÖNLEMLER KARŞILIKLI YAĞMUR GİBİ YAĞMAYA BAŞLADI
ABD’nin tetiğini çektiği ticarette korumacı önlemler uygulaması, kısa sürede ABD ile Çin arasında karşılıklı önlemler yağmuruna dönüştü. Çin’in karşı adımı sonrası ABD, 100 milyar dolarlık ithalat için yeni bir koruma listesi oluşturuyor. ABD ve Çin’in açıklamaları, ne yazık ki karşılıklı önlemlerin en azından bir süre daha devam edeceğine işaret ediyor. Çin, ABD’yi Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) şikâyet etti ve resmi başvurusunu yaptı. Ancak DTÖ’den uzlaştırıcı bir karar çıkma olasılığı çok düşük.
2 - DİĞER ÜLKELER DE DEVREYE GİRER Mİ?
ABD, çelik ve alüminyumda Kanada ve Meksika’ya NAFTA görüşmeleri süresince tam istisna tanıdı. AB, Brezilya, Arjantin, Avustralya ve Güney Kore’ye ise geçici muafiyet verdi. Bu ülkeler 25 Mayıs’a kadar ABD’ye başvurarak kendilerini savunacak ve kalıcı muafiyet isteyecekler. Eğer 25 Mayıs’tan sonra özellikle AB’ye de vergi uygulanır ve AB de karşı önlemler alırsa sıkıntı çok taraflı hale gelecek. Japonya, Hindistan ve Rusya bir karşı önlem düşünmüyor. Gözler daha çok AB üzerinde olacak.
3 - AVRUPA BİRLİĞİ DE SORUŞTURMA BAŞLATTI
Avrupa Birliği de 26 çelik ürünü ithalatında tüm ülkeleri kapsayan soruşturma başlattı. AB, ABD’ye çelik ihraç edemeyecek ülkelerin AB pazarına hücum etmesinden çekiniyor. Bu nedenle AB de büyük ihtimalle diğer ülkelere korunma önlemi uygulayacak. Diğer ülkeler de AB’ye cevap verirse ticaret önlemleri gerçek anlamda bir ticaret savaşına dönüşmüş olacak.
4 - KORUMACILIK ÖNLEMLERİ MALİ PİYASALARI ŞİMDİLİK KONJONKTÜREL OLARAK ETKİLİYOR
Ticarette korumacılık önlemleri bugün gelmiş olduğu aşamada mali piyasalarda şimdilik konjonktürel etkide bulunuyor. Bir başka deyişle, oluşan ana eğilimlerde henüz kalıcı bir değişiklik olmadı. Faiz artışları yavaşladı. Dolar zayıf kalmaya devam ediyor. Korunma önlemlerinin etkileyeceği sektörlerdeki firmaların hisse senedi fiyatları zayıflıyor. Yine korunma önlemlerine konu olan emtia fiyatlarında gerilemeler yaşanıyor. Ancak bu hareketler kalıcı değil. Bu fiyat hareketleri ancak ticarette korumacılık önlemlerinin savaşa dönüşmesi halinde kalıcı olacak.
5 - TÜRKİYE TİCARETTE KORUMACILIK ÖNLEMLERİNİN NERESİNDE?
Türkiye, ilk aşamada ABD’nin çelik ithalatında uygulamayı hedeflediği yüzde 25 ve alüminyum ithalatında yüzde 10 ilave gümrük vergisi ile karşı karşıya. Türkiye de ABD nezdinde lobi ve savunma çalışmalarına başlayarak tam muafiyet talebinde bulunuyor. Ancak eğer ABD bu talebi karşılamaz ise bir alternatif Güney Kore’ye yapıldığı gibi kota alınması olacak. Bu da olmaz ise Türkiye ABD’ye karşı adımlar atmak zorunda kalacak. Eğer AB de soruşturmalar sonrası Türkiye’ye koruma önlemi uygularsa Türkiye kendini çok taraflı bir savaşın içinde bulabilecek.
Son Söz: ABD ve AB’nin ticarette korumacılık önlemleri girişimleri karşısında ticaret diplomasisi yeteneğimizi iyi kullanalım ve kendimizi olası ticaret savaşlarının dışında tutalım.