2016 yılının ikinci yarısından itibaren iktisadi faaliyetlerde yavaşlama ve gerileme ortaya çıkmıştı. Bunun üzerine geçen yılın son aylarında ve özellikle yeni yıl içinde piyasaları rahatlatmak ve tekrar harekete geçirmek için önemli teşvikler uygulanmaya başlandı. Bu teşviklerin yararlı olmaya başladığı görülüyor. Bu çerçevede teşvikleri ve etkilerini değerlendirelim.

1. İSTİHDAM DESTEKLERİ İLE YENİ İSTİHDAM YARATILIYOR

Kamu tarafından birbirinden farklı olarak 5 ayrı istihdam teşviki uygulanıyor. Bunların içinde yeni yıl uygulamaya konulan ve yeni istihdam için kamunun sağladığı prim ve gelir vergisi desteği en önemlisidir. Bu teşvik hem istihdamı artırıyor hem de işletmelerin işgücü maliyetlerini hafifletiyor. 1-20 Mart tarihleri arasında 357 bin 594 kişi istihdam edildi. İstihdam artışı piyasalara da yeni satın alma gücü sağlıyor.

2. ÖTV VE KDV İNDİRİMLERİ BEYAZ EŞYA VE MOBİLYA SATIŞLARINI ARTIRDI

Şubat ayının başından itibaren beyaz eşyada uygulanmaya başlanan ÖTV indiriminin etkisi sektörde yoğun olarak hissedilmeye başlandı. Dört ana ürün grubunda iç satışlar şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 25 artarken, geçen yılın şubat ayı ile karşılaştırıldığında dört ana üründe iç satışlar yüzde 32 arttı. Beyaz eşya sektörü 60 bin doğrudan, 600 bin dolaylı istihdam sağlayan, 500’ü aşkın yan sanayi ve 15 bin bayi ile çok geniş bir ekosisteme sahip ve sağlanan teşviklerin yarattığı ivme tüm ekosistemi destekliyor. Mobilyadaki KDV indirimi ise daha sınırlı bir ivme oluşturdu.

3. KONUT-KREDİ DESTEKLERİ VE KAMPANYALARI İLE KONUT SATIŞLARI ARTIYOR

Piyasalara yönelik verilen teşviklerden aslan payını inşaat ve konut sektörü alıyor. Bir yandan daha uygun faiz, vade ve peşinat olanakları ve vergi indirimleri ile talep tarafı desteklenirken diğer yandan inşaat maliyetlerini aşağı çekecek vergi indirimleri yapılıyor. Buna bağlı olarak konut satışlarından artış yeni yılda da sürüyor. Türkiye genelinde konut satışları 2017 Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 12.8 oranında artarak 95 bin 389 oldu.

Türkiye genelinde ipotekli konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 35.4 oranında artış göstererek 35 bin 993 olarak gerçekleşti. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 37.7’ye yükseldi.

4. NEFES, KOSGEB VE KGF KREDİLERİ İŞLETMELERİ DESTEKLİYOR

TOBB,KrediGaranti Fonu(KGF), Ziraat Bankası, Denizbank ile oda ve borsaların desteğiyle başlatılanNefes Kredisi Projesi kapsamında 12 Aralık 2016’dan bu yana 27 bin KOBİ yararlandı ve 2.6 milyar liralık kredi kullandırıldı. Proje tamamlandığında 4 milyar liranın üzerinde kredi kullandırılmış olacak. En çok toptan ve perakende ticaret, imalat, inşaat ile ulaştırma ve depolama sektörleri kredikullanıyor. KOSGEB tarafından KOBİ’lere yönelik 50 bin lira üst limitli ve faizsiz kredilerin de kullanımı başladı. İlk 12 ay ödemesiz, kalanı ise üçer aylık eşit taksitler halinde ödenebilecek toplam 36 ay vadeli bu krediler de küçük ölçekli işletmeler için önemli destek sağlamaya başladı.

5. TEŞVİKLER PİYASALARI DESTEKLEMEYE BAŞLADI

Teşviklerin temel amacı hem işletmeleri rahatlatmak hem de piyasalarda hareket sağlamaktır. Piyasalarda mart ayı başından itibaren kademeli bir hareketlenme hissediliyor. Ancak hareketlenme kademeli bir gelişme gösterecek. Nitekim özellikle yüksek döviz kurları, yükselen faizler ve ödeme zorlukları halen devam ediyor. Bu nedenle muhtemelen teşvikler en az birer kez daha uzatılacak veya tekrarlanacak. Kamu maliyesinde teşviklerin uzatılması veya tekrarlanması için yeterli mali alan bulunuyor. Ancak destekler ilelebet süremeyecek ve piyasaların kendi dinamikleri ile çalışır hale gelmesi için kalıcı iyileşmeye ihtiyaç bulunuyor.

Son Söz: Teşvikler olumlu ve piyasaları destekliyor, ancak teşvikler bittiğinde ne olacağını şimdiden düşünmeli ve kalıcı önlemler almalıyız.

27 Mart 2017 Pazartesi