DR. CAN GÜRLESEL

Koca bir yılın daha büyük bir bölümünü geride bıraktık. İşlerde yılın en yüksek sezonunun yaşandığı son çeyreğe girmiş bulunuyoruz. Bu çerçevede yılın son çeyreğinde işlere ilişkin beklentileri paylaşalım.

1. İşlerde büyüme tedarik sıkışıklıklarına rağmen devam edecek

Küresel ekonomide pandemi sonrası süreçte önemli gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Yaz aylarında başlayan salgının dördüncü dalgası kısa süreli etki yarattı ve giderek azaldı. Küresel ekonomide yüksek mal ve hizmet talebi devam ediyor. Buna bağlı olarak sanayi ve hizmet PMI verileri eylül ayında da yüksek gerçekleşti. Tüketim açısından yüksek sezona girilirken tedarik sıkışıklığı da sürüyor. Yine yüksek girdi fiyatları, yüksek navlun fiyatları ve bunlara eklenen yüksek enerji fiyatları ekonomide giderek kalıcı hale gelmeye başladı. Daha pahalı bir dünya yaşanacak.

2. Çin’de kritik gelişmeler yaşanıyor

Eylül ayında Çin’de hem ülkeyi hem de küresel ekonomiyi etkileyecek kritik gelişmeler yaşandı. Bunların başında karbon emisyonu sınırlamaları nedeniyle enerji ve sanayi üretimlerinde kısıtlama uygulamaları geliyor. Eyaletlerde verilen referans emisyon sınırlarının aşılması halinde kesintiler devam edecek. Kesintiler Çin’de üretimin gerilemesine yol açarken, küresel tedarik zincirlerinde yeni kırılmalar yaşanıyor. Yine Çin’de gölge finansman sorunları ilk kez gayrimenkul sektöründe açığa çıktı. Çin’de birçok şirket muhtemelen buna benzer finansal sıkıntıları yaşayacak.

3. Merkez bankalarından sıkılaşma işaretleri geliyor

Eylül ayı toplantılarında ABD ve Avrupa merkez bankası sıkılaşma işaretleri verdi. ABD merkez bankası Fed, muhtemelen kasım ayı toplantısında halen devam eden parasal genişlemenin sona erdirilmesine ilişkin bir takvim açıklayacak. Fed’in parasal genişlemeyi kademeli olarak azaltması ve 2022 yılı haziran ayında da sona erdirmesi bekleniyor. Fed yöneticileri, ayrıca 2022 yılı ikinci yarısında iki faiz artışı öngördü. Fed’in sıkılaşma işaretleri finansal piyasalarda da fiyatlanmaya başladı. Dolar güçlenirken, diğer para birimleri dolar karşısında geriliyor.

4. Türkiye ekonomisinde yüksek büyümeye devam

Türkiye ekonomisi, 2021 yılının ilk yarısında yüksek bir büyüme gösterdi. Hızlı büyüme üçüncü çeyrekte de sürdü. Muhtemelen dördüncü çeyrekte de yüksek büyüme devam edecek. Yüksek büyümeyi ihracat ve sanayi sürüklüyor. İhracat ve sanayi ile iş yapan diğer sektörler de bu büyümeden yararlanıyor. Ayrıca ilave kapasite ihtiyaçları ile yapılan özel sektör yatırımları da büyümeyi olumlu etkiliyor. Türkiye ekonomisi, küresel tedarik zincirlerinde yaşanan değişimin olumlu etkisi ile karşılaştığı ilave mal talebine dayalı bir büyüme patikasına girmiş bulunuyor. Türkiye bir süre daha bu büyüme patikası içinde kalmaya devam edecek.

5. İhracat ve sanayi ile ilişkili sektörlerde işler hareketli olacak

İktisadi faaliyetlerde sürükleyici, ihracat ve buna bağlı olarak sanayi sektörü olmaya devam edecek. Küresel tedarik zincirlerindeki bozulmanın kalıcı bir etkisi olarak Türkiye’ye yönelik mal talebi artmaya devam ediyor. İhracat, yılın son çeyrek döneminde de hemen tüm sektörlerde artışı ve yüksek gerçekleşmeyi sürdürecek. Eylül ayında ilk kez 20 milyar doları geçen ihracat, benzer aylık ihracata devam edecek. İhracat artışı özellikle sanayide yüksek bir büyüme ve ilave yatırımları da beraberinde getirmeyi sürdürecek. Hizmetler ile perakende sektörü de yılın son aylarında yüksek bir performans gösterecek. Konut, otomotiv, beyaz eşya ve mobilya satışlarında ise durağanlık bekleniyor. Fiyat artışları ve yüksek faizler satın almaları sınırlıyor. İnşaat sektöründe işler yaz aylarında hareketlendi. Ancak maliyetlerin artışı ile hem arz tarafında hem de talep tarafında hareketlenme sınırlı kalıyor. Yenileme pazarı ise hareketli kalmaya devam edecek.

SON SÖZ: yılın son çeyreğinde işlerde geniş ölçüde canlılık sürecek, ancak yüksek enflasyon ve maliyetler canlılık önünde giderek daha çok engel olacak.

08 Ekim 2021 Cuma