DR. CAN GÜRLESEL

Pandemi sonrası süreçte oluşan tedarik güvenliği ve yakından tedarik eğilimi Türkiye’ye yönelik önemli bir ilave tedarik talebi yarattı. Bu talep ile ihracatta halen yüksek artışlar yaşanıyor ve Türkiye’de sanayi kesimi de ihracat ve iç talep genişlemesine bağlı olarak üretimini, istihdamını ve yatırımlarını artırıyor. Türkiye ekonomisi de ihracata, sanayiye ve özel sektör yatırımlarına bağlı sağlıklı bir büyüme göstermeye devam ediyor. 2022 yılının ilk yarısında da benzer bir büyüme geride bırakılmaktadır. Ancak 2022 yılının ikinci yarısından itibaren daha çok küresel koşullar nedeniyle sanayide yavaşlama beklentisi bulunmaktadır. Bu çerçevede sanayide gelişmeleri ve beklentileri değerlendirelim;

1. Yılın ilk yarısında sanayi üretimi yüzde 8.3 arttı

2022 yılının ilk yarısında sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8.3 arttı. İmalat sanayinde aynı dönemde üretim artışı yüzde 11.8 olarak gerçekleşti. Ara malı üretimi artışı ise yüzde 8.4 oldu. Sanayi üretimini ihracat artışı ve iç talepteki büyüme desteklemeye devam etti.

Rusya-Ukrayna savaşına rağmen Türkiye ihracatta yeni avantajlar kazanmaya devam etmektedir. İçeride ise daha çok enflasyonist bir talep genişlemesi bulunuyor. Bu gelişmeler çerçevesinde sanayi kesimi yılın ilk yarısında yüksek bir performans gösterdi.

2. YILIN İKİNCİ YARISINDA SANAYİDE YAVAŞLAMA BEKLENTİLERİ ARTIYOR

2022 yılının ikinci yarısında küresel ekonomik yavaşlama ile ihracat pazarlarımızda yavaşlama beklenmektedir. Buna bağlı olarak ihracatta da artış hızının durağanlaşması beklentisi bulunuyor.

İhracattaki yavaşlama sanayi üretimindeki büyümeyi sınırlayacaktır. İç talepte ise daha çok satın alma gücündeki azalma ve yüksek enflasyon nedeniyle yılın ikinci yarısında durağan bir artış olacağı öngörülmektedir. Temmuz ayında sanayide yaşanan gelişmeler yavaşlamanın ilk işaretlerini verdi.

3. TÜRKİYE İMALAT SATIN ALMA YÖNETİCİLERİ ENDEKSİ NEGATİF ALANA GEÇTİ

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Temmuz 2022 dönemi sonuçları sanayideki yavaşlamaya işaret etmektedir. Eşik değer olan 50.0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, haziran ayında 48.1 olarak ölçülen PMI Temmuz’da 46.9’a gerileyerek eşik değer olan 50’nin altında kaldı. Endeks Mayıs 2020’den bu yana en düşük seviyeye geriledi.

4. SANAYİ İÇİN FAALİYET KOŞULLARI SINIRLANIYOR

Satın alma yöneticileri endeksi Mayıs 2020’den beri en belirgin yavaşlamaya işaret etti. Temmuz ayındaki yavaşlama genel bir talep yetersizliğinden kaynaklandı. Belirsiz piyasa koşulları ve devam eden fiyat baskıları da yavaşlamayı derinleştirdi. Sanayi kesiminde hem üretimde hem de yeni siparişlerde kovid-19 salgınının ilk dalgasından bu yana en belirgin ivme kaybı gözlendi. Talep tarafındaki nispeten olumlu gelişme yeni ihracat siparişlerindeki yatay seyir oldu. Bir diğer olumlu gösterge ise bazı firmaların kapasite genişletme eğilimlerine bağlı olarak istihdam artışının devam etmesi oldu. Genel olarak ise yeni işe alımlar ılımlı düzeyde kalmıştır. Talebin yavaş seyri ve fiyat baskıları Türk sanayicileri açısından zorlu faaliyet koşullarına yol açtı.

5. SANAYİDE GİRDİ STOKLARINDA GERİLEME BAŞLADI

Sanayi kesiminde firmalar yeni siparişlerindeki yavaşlamaya bağlı olarak satın alma faaliyetlerini yavaşlatırken girdi stoklarında da son üç ayın ilk düşüşü görülmüştür. Sanayide enflasyonist baskıların hafiflediğine yönelik ilk işaretler de alınmıştır. Girdi maliyetleri Türk Lirasındaki değer kaybına bağlı olarak keskin şekilde artmaya devam etse de bu artış Şubat 2021’den beri en ılımlı düzeyde gerçekleşti.

Tedarikçilerin malzeme temin etmede yaşadığı zorluklara ve küresel lojistik sorunlarına bağlı olarak tedarikçilerin teslimat süreleri artmaya devam etti. Tedarik zincirlerindeki aksamalar son üç ayın en belirgin düzeyinde olmasına rağmen yılın başlarına kıyasla çok daha ılımlı seyretti.

SON SÖZ

Ekonominin motoru olan sanayi için koşullar giderek zorlaşırken, finansmana erişimde yaşanan sıkıntılar bir an önce giderilmelidir.

26 Ağustos 2022 Cuma