DR. CAN GÜRLESEL

2023-2025 yılı Orta Vadeli Programı’nda (OVP) ortaya konulan büyüme hedefi, küresel resesyon endişelerinin arttığı ortamda iş dünyasına moral vermeli.

Bu çerçevede programdaki büyüme hedefini ve işlerimize olası etkilerini değerlendirelim.

1. DOLAR KURU VARSAYIMLARI DAHA GERÇEKÇİ

Orta Vadeli Program’da öncekilere göre daha gerçekçi Türk lirası dolar kuru varsayımları kullanılmış. 2022 yılında kurun ortalama 16.6 TL olması bekleniyor. Yıl sonu için 19 TL öngörüsü kullanılmış. Program 2023 yılında ortalama dolar kurunu 21.5 TL olarak öngörmüş. Buna göre 2022 yıl sonunda dolar kuru 19 TL olacak ise 2023 yıl sonunda 24 TL olarak öngörülmüş.

2. 2023’TE YÜZDE 5 BÜYÜME HEDEFLENİYOR

2023 yılında büyüme hedefi yüzde 5’tir. Küresel ekonomide yavaşlama ve/veya resesyon koşulları olacak. Bu nedenle 2023 yılında yüzde 5 hedefine ulaşmak için daha çok iç talebin katkı sağlaması gerekecek. Nitekim 2023 yılında ihracatın büyümeye katkısı 0.8 puan olarak öngörülüyor. 4.2 puan iç talepten gelecek.

3. BÜYÜMEYİ ÖZEL TÜKETİM VE YATIRIM HARCAMALARI SÜRÜKLEYECEK

2023 yılında iç talebin önemli unsurlarından özel tüketim harcamalarında yüzde 3.9 büyüme olması öngörülmüş. Yine özel yatırım harcamalarında 2023 yılı büyüme beklentisi yüzde 4.5’tir. Yatırım harcamalarında yavaşlama daha çok makina ve teçhizat yatırımlarında görülecek. İnşaat yatırımları da sınırlı büyüme gösterecek. 2023 yılında kamu tüketim harcamalarında büyüme öngörüsü yüzde 3.6’dır. Seçim yılı olmasına rağmen kamu tüketim harcamalarında sınırlı bir artış öngörülmüş. Kamu yılın ilk yarısında daha yüksek bir tüketim harcaması büyümesi gerçekleştirebilecek.

4. İHRACAT HEDEFİ TEMKİNLİ BELİRLENMİŞ

2023 yılında ihracat hedefi 265 milyar dolardır. 2023 yılında küresel ekonomik büyüme ve ticarette yavaşlama, hatta küçülme beklentileri bulunuyor. Özellikle en büyük ihracat pazarımız olan Avrupa’da yavaşlama veya küçülme daha çok hissedilecek. Bu çerçevede 2023 yılı için öngörülen 265 milyar dolar ihracat hedefi gerçekçidir. Muhtemelen ihracat yılın ilk yarısında durağan kalacak, ikinci yarıda büyüme gösterecek. 2023 yılında ithalatta gerileme olması ve 345 milyar dolara inmesi öngörülmüş.

Türkiye’nin bu ihracat ve ithalat varsayımları içinde 2023 yılında 80 milyar dolar dış ticaret açığı vermesi öngörülüyor. Dış ticaretteki gerileme beklentisi ihracat artışından çok ithalattaki düşüş olacağı varsayımına dayandırılmış. Bu nedenle enerji ve genel ithalatın daha yüksek olması halinde 80 milyar doların üzerinde dış ticaret açığı olabilecek.

5. CARİ AÇIK HEDEFİ İYİMSER GÖZÜKÜYOR

2023 yılında cari işlemler dengesinde açığın 47.3 milyar dolardan 22 milyar dolara ineceği öngörülmüş. Cari açığın GSYİH’ye oranı ise yüzde 2.5 olacak. Cari açık verisindeki bu önemli gerileme beklentisi daha çok turizm gerilerindeki yüksek artış beklentisine dayanıyor.

2023 yılında turizm geliri hedefi 34 milyar dolardan 45 milyar dolara çıkmış. 2023 yılında küresel yavaşlama ve/veya resesyon ortamında dünya turizm harcamalarındaki büyüme muhtemelen sınırlı kalacak. Bu nedenle 2023 yılı için konulan 45 milyar dolar turizm hedefi oldukça iddialı, ancak yine de 40 milyar dolar seviyesine ulaşılacak.

6. 2023’E SARKAN EN ÖNEMLİ SORUN ENFLASYON

2022 yıl sonunda yıllık TÜFE yüzde 65 olarak öngörülmüş. Bu beklenti iyimserdir ve 2022 yıl sonunda TÜFE yüzde 70-72 aralığında gerçekleşecek. Programın 2023 yıl sonu TÜFE beklentisi yüzde 24.9’dur. Bu beklenti çok iyimserdir. Türk lirasında değer kaybının devam edeceği öngörülüyor. Yüzde 5 büyüme hedefi ve seçime yönelik genişlemeci politikalar da düşünüldüğünde TÜFE 2023 haziran ayında yüzde 60, 2023 sonunda ise yüzde 40-45 seviyelerinde olacak.

SON SÖZ

Resesyon beklentileri içinde enflasyon ve cari açığı aşağı çekerken yüzde 5 büyüme sağlanması başarı olacak.

23 Eylül 2022 Cuma