DR. CAN GÜRLESEL

Dünya ekonomisinde ve özellikle Türkiye’de işler beklentilerin üzerinde bir hızla toparlandı. Ancak Covid-19 salgınında yayılan ikinci dalga nedeniyle işler yavaşlayacak. Önümüzdeki kış aylarının zorlu geçeceği görülüyor.

1. DÜNYA EKONOMİSİNDE HIZLI TOPARLANMA

Covid-19 salgını sonrası ikinci çeyrekteki sert daralmanın ardından dünya ekonomisinde hızlı bir toparlanma yaşanıyor. Dünya ekonomisi üçüncü çeyrekte yüzde 5.2 beklentilerin altında yüzde 2.5 daraldı. Dünya mal ticaretinde daralma üçüncü çeyrekte yüzde 4.5’e geriledi. Ekim ayı sonu itibariyle dünya ekonomisindeki toplam aktiviteler Covid-19 öncesi dönemin faaliyet seviyesinin yüzde 80’ine ulaştı. Kamu ve merkez bankalarının destekleri hızlı toparlanmayı destekledi. Ancak toparlanmanın kalıcı olması için desteklerin devam etmesi gerekir.

2. COVİD-19’DA İKİNCİ DALGA

Covid-19 salgınında küresel ölçekte ikinci dalga yaşanıyor. İlk dalgada günlük yeni vaka sayıları dünya genelinde 200 bine ulaşmış iken ikinci dalgada 500 bine yaklaştı. İkinci dalga, dünya ekonomisinde yeniden yavaşlamaya neden olacak. Kademeli kapatmalar hayata geçmeye başladı. Özellikle önümüzdeki kış ayları ekonomik açıdan oldukça zorlu geçecek. Ekonomiler önümüzdeki 4-5 aylık zorlu döneme hazırlanıyor. Satışların ve nakit akışlarının daraldığı bir dönem yaşanacak. Sonrası için ümitler aşının bulunması ve uygulanmasında.

3. TÜRKİYE’DE İKTİSADİ FAALİYETLERDE HIZLI İYİLEŞME YAŞANDI

Türkiye’de iktisadi faaliyetlerde beklenenden hızlı bir toparlanma yaşanmaya devam ediyor. Ekim ayında da iktisadi faaliyetlerde genişleme devam etti. Eylül ayından itibaren alınmaya başlanan sıkılaşma önlemlerine rağmen genişleme ivmesi ekim ayında da sürdü. Olağanüstü kredi ve parasal destekler iktisadi faaliyetlerdeki genişlemede çarpan etkisi ile etkili olmaya devam ediyor. Desteklerin katkısı yılsonuna kadar sürecek. Ancak Covid-19 salgınında yaşanan ikinci dalganın sınırlayıcı etkileri de görülmeye başlanacak.

4. REEL KESİM BEKLENTİLERİ İYİMSER

İktisadi faaliyetlerde hızlı toparlanma, güven ve beklentileri de iyileştirdi. Ekonomik güven endeksi artış eğilimini sürdürüyor. Endeks, ekim ayında 92.8 puana ulaştı. Ekonomik güven endeksindeki artış, inşaat, reel kesim (imalat sanayi), hizmet ve perakende ticaret güven endekslerindeki artışlardan kaynaklandı. Tüketici güven endeksi ekim ayında durağanlaştı. Reel kesim güven endeksi ise ekim ayında 4.0 puan daha artarak 109.7 puana ulaştı.

5. İÇ VE DIŞ TALEPTEKİ CANLANMA ÜRETİMİ DESTEKLEDİ

Sanayi faaliyetlerinde yaz aylarında yaşanan toparlanma ekim ayında yeniden hızlandı. İstanbul Sanayi Odası tarafından ölçülen satın alma yöneticileri endeksi eylül ayında 52.8 olarak gerçekleştikten sonra ekim ayında 53.9 puana yükseldi. Üretim ve yeni siparişlerde artış hızlandı. İstihdam yaratma hızı son 32 ayın en yüksek düzeyinde gerçekleşti. Özellikle dış talep artışı sanayi üretimini hızlandırdı. Ekim ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre artış gösterdi ve yüzde 5.6 yükseldi. İhracat pazarlarından sipariş artışı sürüyor.

6. YAVAŞLAMA DÖNEMİNE HAZIRLIK YAPALIM

İktisadi faaliyetlerdeki toparlanma yılın son iki ayında yavaşlayacak, yeni yılın ilk çeyrek döneminde ise durağanlaşacak. İlk olarak sıkılaşma önlemleri ve artan faiz oranları işleri yavaşlatacak. İkinci olarak ise hem içeride hem de dışarıda Covid-19 salgınının ikinci dalgası nedeniyle işler aralık ayından itibaren yavaşlayacak. İktisadi faaliyetler zorlu bir 4-5 aylık döneme giriyor. İşlerin yavaşlayacak olmasının yanı sıra firmaları üç konu daha zorlayacak. Bunlardan ilki, döviz kurlarındaki artışlar ile oluşan mali sıkıntılar. İkinci olarak cari kamu yükümlülüklerinin karşılanmasında zorluklar yaşanacak. Üçüncü olarak ise yılsonuna kadar bankalar yeni kredi vermek yerine, kredilerde yeniden yapılandırmalara ağırlık verecek. Kamu borçlarının yeniden yapılandırılacak olması ise olumlu bir adım olacak.

SON SÖZ

CovId-19 salgını işlerde dalgalı dönemler yaratıyor, inişlere ve çıkışlara hazır olmalıyız.

06 Kasım 2020 Cuma