Dünya ekonomisi 2018 yılına iyimser beklentilerle girmişti. Hem ekonomide hem de ticarette büyüme beklentileri oldukça yüksekti. Gerçekleşmelere bakacak olursak dünya ekonomisinde ilk ve ikinci çeyrekte yüzde 3.4 ve 3.3’lük büyümeler görüldü. Mal ticaretinde ise yılın ilk altı ayında yüzde 12’lik bir artış oldu. Yılın ilk yarısında dünya ekonomisi beklendiği gibi oldukça iyi bir performans gösterdi.
Ancak yılın ikinci yarısından itibaren yavaşlama işaretleri ortaya çıkmaya başladı.
Bu çerçevede dünya ekonomisinde bir soluklanma mı yaşanıyor, yoksa kalıcı bir yavaşlamaya mı gidiyoruz sorusu sorulmaya başladı.
Bu sorunun yanıtını bulmaya çalışalım.

1. ABD’DE İŞLER İYİ, ANCAK TRUMP POLİTİKALARI DÜNYAYI OLUMSUZ ETKİLİYOR

Dünya ekonomisinde soluklanma mı yoksa yavaşlama mı sorusuna cevap aranırken ABD’de ekonomik göstergeler olumlu gelişmeye devam ediyor. Ekonomik büyüme dördüncü çeyrekte de yüzde 3.0’ün üzerinde gerçekleşiyor. İşsizlik yüzde 3.7 ile doğal işsizlik oranının da altında. Sanayi üretiminde yukarı yönlü eğilim sürüyor. ABD Merkez Bankası Fed bu koşullarda faiz artışlarını sürdürüyor ve dolar gücünü koruyor. Trump politikaları “önce Amerika” sloganı altında ABD ekonomisine ivme kazandırmış gözüküyor. Ancak dünyanın geri kalanı bu politikalardan olumsuz etkileniyor.

2. ABD’NİN YAPTIRIMLARI ÇİN’DE YAVAŞLAMAYA YOL AÇIYOR

Çin, 2014 yılı başından itibaren uygulamaya koyduğu ekonomi politikaları ile bir dönüşüm sürecine girmişti. İhracata ve yatırımlara dayalı hızlı ekonomik büyümenin yavaşlatılması hedeflenmişti. Buna bağlı olarak Çin, yüzde 10-12 aralığındaki büyümesini yüzde 6-7 aralığına çekti. Çin, orta-uzun vadede yüzde 6-7 arasındaki büyümeyi sürdürmek istiyor. Ancak ABD’nin uygulamaya koyduğu korumacılık önlemleri ile Çin’de yavaşlama hızlanmaya başladı. Sanayi üretimini ölçen PMI verisi duraklamaya işaret ediyor. Çin para birimi Yuan yavaşlama endişesi ile değer kaybediyor. Çin’deki yavaşlama Asya-Pasifik bölgesine de yayılabilecek. Çin, ABD’nin korumacılık önlemlerinin ekonomisinde yarattığı olumsuz etkileri azaltmak için yeni destek önlemleri hayata geçiriyor.

3. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE TOPARLANMA YAVAŞLIYOR

Avrupa Birliği’nde toparlanma ve ekonomik büyüme 2016 yılının ikinci yarısından itibaren hız kazanmıştı. 2017 yılında ise ekonomik büyüme yüzde 3’lere yaklaşarak küresel kriz sonrası zirve noktalarına ulaşmıştı. Ancak 2018 yılındaki üç çeyrekte AB ekonomisinde büyüme kademeli olarak azalıyor. 2018 üçüncü çeyrekte büyüme yüzde 1.7’ye kadar geriledi. Avrupa Birliği’nde Brexit, İtalya, göçmenler gibi sorunlar ekonomiyi olumsuz etkiliyor. Ayrıca Avrupa Birliği ekonomisi de daha çok ihracata dayalı olarak büyüyor ve ABD’nin korumacılık önlemlerinin olumsuz etkileri görülüyor.

4. OECD ÖNCÜ GÖSTERGELER ENDEKSİ DE YAVAŞLAMAYA İŞARET EDİYOR

Küresel ölçekte ekonomik büyümeyi önceden tahmin eden önemli bir veri OECD öncü göstergeleridir. OECD’nin öncü göstergeleri nisan ayında zirveye ulaştıktan sonra aşağı yönlü gelişiyor. Öncü göstergeler büyümede yavaşlamaya işaret etmeye başladı. Küresel sanayi PMI endeksi de aynı yavaşlamayı küresel sanayi için gösteriyor.

5. DÜNYA TİCARETİNDE YAVAŞLAMA SINIRLI

Dünya ekonomisi ve sanayinde yılın ikinci yarısında bir yavaşlama yaşanıyor. Bu yavaşlama bir ekonomik kriz veya durgunluk göstergesi değildir. Ancak dünya büyüme temposu ivme kaybediyor. Buna da ticarette korumacılık önlemleri yol açıyor.
Dünya mal ticaretinde ise aylık büyümeler ilk kez eylül ayında yüzde 6.4 ile bu yıl tek haneli rakama indi ve en düşük aylık artış gerçekleşti. Dünya mal ticaretinde büyümenin sınırlı da olsa yavaşladığı görülüyor.
2017 ve 2018 yıllarında dünya ekonomisi ve ticaretinde hızlı büyümeler yaşanmıştı.
Ancak tüm göstergeler 2019 yılında bu büyümelerin daha yavaş gerçekleşeceğine işaret ediyor.

Son Söz: Türkiye ekonomisinde toparlanma için ihracat hayati önemdeyken, dünyadaki yavaşlama karşısında hazırlıklı olmalıyız.

26 Kasım 2018 Pazartesi