Dr. Can Gürlesel

Dünyada salgın ile mücadelede aşılamalar giderek hızlanıyor. Özellikle gelişmiş ülkelerde aşılama hızlandı. Gelişmiş ülkelerle gelişen ülkeler arasındaki aşı eşitsizliği önemli bir sorun haline geliyor. Türkiye’de ise açıklanan tedariklerin sağlanması halinde yaz aylarında aşılamanın önemli bir bölümü tamamlanmış olacak. Bu gelişmeler dünyada ekonomilere ilişkin iyimserlikleri artırıyor. Türkiye’de ise alınan yeni kapatma uygulamasının başarısı belirleyici olacak.

1. Gelişmiş ülkelerde aşılama hızlandı

Gelişmiş ülkelerde aşılama hızlandı. ABD ve İngiltere aşılamada gelişmiş ülkelere öncülük ediyor. Avrupa Birliği de aşı tedarik sıkıntısını aşarak aşılamayı hızlandırdı. Gelişmiş ülkelerde hedeflenen aşı takvimlerine uyulması halinde ABD’de mayıs ayı sonunda, AB’de haziran ayı sonunda, İngiltere’de temmuz ayı sonunda 15 yaş üstü aşılama tamamlanmış olacak. Aşılamaların hızlanması ile ekonomideki beklentiler de iyileşmeye devam ediyor. Özellikle yılın ikinci yarısına ilişkin tüketim beklentileri artıyor. Sektörler ve firmalar da bu beklenti ile hazırlık yapıyor.

2. Dünyada iyimser beklentilerin artçı etkileri yaşanıyor

Küresel ekonomide artan iyimserlik, birçok artçı etkiyi de beraberinde getiriyor. Öncelikle tedarik endişesi ile öne çekilen siparişler nedeniyle birçok girdi üretiminde yaz sonuna kadar küresel kapasiteler doldu. Emtia ve hammadde fiyatlarında artışlar sürüyor. Birçok üründe arzın yetersiz kalacağı endişesi yaşanıyor. Metal ve gıda fiyatları tedarik ve arz endişeleri ile yükselmeye devam ediyor. Artan üretim, siparişler ve tedarik telaşı ile yükselen navlun fiyatları yüksek kalmaya devam edecek. Konteyner sıkıntısında iyileşme beklentisi şimdilik üçüncü çeyreğe kaldı.

3. Dünyada enflasyon ne zaman gelecek

Küresel ekonomideki tüm koşullar enflasyonda artış beklentisi yaratıyor. Özellikle hammadde ve girdi fiyatları ile taşımacılık fiyatlarındaki artışlar maliyet enflasyonunu beslerken, kademeli talep ve tüketim artışı da talep enflasyonu oluşturuyor. Artış beklentilerine paralel olarak hissedilir enflasyonlar mayıs-haziran aylarından itibaren ortaya çıkacak. Enflasyonun geçici olacağı açıklanıyor olmasına rağmen artışlar faiz oranlarında da yükselişe neden olacak. Gelişen para birimlerinde değer kaybına yol açacak kalıcı tahvil faiz artışları da haziran-temmuz aylarında başlayacak.

4. Yüksek emtia fiyatları korunacak

Küresel ölçekte emtia fiyat artışları sürüyor. Aşılama ve dünya ekonomisinde yüksek büyüme beklentileri emtia fiyatlarında artışa yol açıyor. Metal, mineral, gıda ve endüstriyel hammadde fiyatları birlikte artıyor. ABD’nin destek paketinin sağlayacağı canlanma ve yine ABD’nin hazırlıklarını sürdürdüğü alt yapı paketi de talep artışı beklentilerini destekliyor. İkinci çeyrekte alüminyum, bakır ve yassı çelik fiyatlarında ve ayrıca gıda fiyatlarında artışlar yavaşlayarak sürecek. Petrol fiyatları ise mayıs ayında arz ve talepteki kontrollü denge ile durağan kalmaya devam edecek.

5. Türkiye’de kapatma uygulaması belirleyici olacak

Türkiye’de uygulamaya başlanan kapatma kararının olumlu sonuç vermesiyle vakaların kontrol altına alınması ve aşılamanın hızlandırılması senaryosu içinde 17 Mayıs sonrası başlayacak kademeli açılma içinde iktisadi faaliyetlerde yavaşlama yerini yeniden hareketlenmeye bırakacak. Ancak bu koşullar içindeki hareketlenmenin boyutunu para politikası belirsizliği, artan faiz oranları, döviz kurlarındaki yükselişler sınırlayacak. Kademeli açılış ile iktisadi faaliyetlerde göreceli bir hareketlilik başlasa dahi firmaların artan işletme sermayesi ihtiyaçları, kredi erişiminde kısıtlar, yüksek maliyetler gibi sorunları ve destek talepleri devam edecek.

Son söz: İyimserliğin arttığı küresel pazarda fırsatlardan yararlanmak için ekonomide her zamankinden çok finansal istikrara ve sektörler ile firmalarda da yine her zamankinden çok rekabet gücüne ihtiyaç olacak.

07 Mayıs 2021 Cuma