Geçtiğimiz günlerde küçük bir Çin şirketi, yeni bir yapay zeka modelini, yapısı ve hazırlanışını ayrıntılı bir şekilde açıklayan bir rapor ile beraber tüm dünyanın kullanımına sundu. Bu, borsalarda ABD teknoloji şirketlerinin hisselerinde büyük düşüşlere yol açtı. Yapay zeka modelleri için kullanılan grafik işleme ünitesi çiplerinde dünya lideri olan Nvidia şirketinin hissesinde düşüş yüzde 20’yi buldu. Bu şirketler yanında hükümetin çeşitli birimlerinden ardı ardına telaşlı açıklamalar geldi.
BİR KÜÇÜK TEKNOLOJİ DEVİ
Şirketin İngilizce’deki adı DeepSeek, yani derin arayış. Şirketin 200 kadar çalışanı var. Karşılaştırırsak, ABD’nin bu alanda önde gelen şirketi OpenAI, bunun yaklaşık 20 katı çalışana sahip. Şirketin kurucusu 40 yaşına yeni girmiş, eğitimini Çin’de tamamlamış bilgili genç bir mühendis. 2016 yılında yapay zeka kullanarak borsada yatırım yapan bir yatırım fonu şirketi kurmuş. Şirketin yatırım portföyü kısa süre içinde 14 milyar dolar büyüklüğe ulaşmış. Yaklaşık 1.5 yıl önce de şirketin kendi faaliyetleri için oluşturduğu teknik altyapı ve bünyesine kattığı çoğu doktoralı teknik elemanlardan tam kapasitede yararlanmak için hedefi öncü yapay zeka modelleri geliştirmek olan DeepSeek’i kurmuş.
AZ ZAMANDA ÇOK İŞ
Şirket kuruluşundan yaklaşık bir yıl sonra ortaya çok iyi bir model çıkarttı ve emsallerinden çok düşük bir fiyatlama ile kullanıma açtı. Bu, Çin’de büyük teknoloji şirketlerinin kendi modellerinin kullanım fiyatlarında çok büyük indirimler yapmaya zorladı. Şirketin modelinin ABD’deki birçok modelden iyi olmasına karşın fiyatının çok daha düşük olması orada da endişelere yol açtı. Şirket, 20 Ocak’ta da yeni modelini ortaya çıkarttı. Model, birçok teknik yenilik içeriyordu ve ABD’nin bu alanda öncü şirketi OpenAI’ın iki ay önce kullanıma açtığı, en ileri modeli ile karşılaştırılabilir, belli alanlarda onu geçen bir düzeydeydi. Daha da önemlisi, benzerlerinden çok daha az kaynakla, çok daha hızlı bir şekilde gerçekleştirilmişti. Bu düzeyde bir modeli geliştirmek için en ileri şirketler on binlerce grafik işlem ünitesi kullanırken DeepSeek bunu sadece 2 bin, hem de ABD’nin kısıtlamaları nedeniyle Çin için üretilmiş yavaşlatılmış çipleri kullanarak yapmıştı.
ETKİLERİ
Yaygın beklenti, hayatın her alanında rekabet gücünün ana belirleyicisi olma yolundaki yapay zeka alanının büyük ölçüde ABD şirketlerinin tekelinde olması, bu şirketlerin bundan büyük kârlar elde etmesi, Nvidia’nın da bu süreçte çok büyük adetlerde çip satmasıydı. DeepSeek gibi Çin şirketlerinin de hem de çok daha düşük fiyatlarla oyunun içinde olduğunun anlaşılması, bu kâr beklentilerini ve buna bağlı hisse senedi fiyatlarını çökertmişti. Dahası, geçen yazıda ele aldığımız gibi ABD, dünyanın geri kalan ülkelerinin de sahip olabileceği grafik işlem ünitesi çiplerini 50 bin ile sınırlayarak bu alanda rekabetin önünü kesmeyi hedefliyordu. DeepSeek’in 2 bin çip ile en ileri modeli gerçekleştirmesi, bu planı da işlemez hale getiriyordu.