Geçtiğimiz günlerde ABD Başkanı Trump ve Çin lideri Xi Jinping arasında bir telefon görüşmesi oldu. Ana konu Tiktok’tu. Bir hafta öncesinde ABD ve Çin yetkilileri arasında Madrid’de yapılan ikili görüşmelerde Tiktok ana konuydu. Dünyanın çekişme içindeki iki büyük gücünün lider kadrolarını böylesine meşgul eden bir sosyal medya uygulamasıydı.
Tiktok, Çin’in yazılım teknolojisi devlerinden İngilizce adıyla ByteDance’in geliştirdiği bir sosyal medya ve video paylaşım uygulaması. Uygulama, 2016 yılında Çin’de Douyin adıyla piyasaya çıktı, çok tutulunca Çin’dekinden bazı farkları olan bir nüshası 2017 yılında Tiktok adıyla uluslararası kullanıma sürüldü. Uygulama, 2019 yılında Whatsapp’ın ardından dünyanın en çok indirilen ikinci uygulaması oldu, 2020 yılında da birinci sıraya geçti. 2021 yılında dünyadaki aktif kullanıcı sayısı 1 milyar düzeyine ulaşmış bulunuyordu. ByteDance, bu yılın ilk çeyreğinde 43 milyar dolar ciro ile Facebook ve Instagram uygulamalarının sahibi Meta şirketinin önüne geçip satışlar bakımından dünyanın 1 numaralı sosyal medya şirketi oldu.
ABD’DE TİKTOK
Tiktok’un ABD’deki aktif kullanıcı sayısı 170 milyon; yani ülke nüfusunun yarısı aktif Tiktok kullanıcısı. Uluslararası kamuoyu araştırma şirketi Pew Araştırma Merkezi verilerine göre, bu kullanıcıların yüzde 55’i haberleri bu uygulamadan aldıklarını belirtiyorlar. Ülke yönetiminde son yıllarda bu durumdan hoşnutsuzluk dile getiriliyordu. Çin’in bu uygulamayı kullanarak ülke kamuoyunu yönlendirmesi, ülke kullanıcılarına ait bilgileri Çin’in ele geçirip kullanması gibi riskler gerekçesiyle Kongre geçen yılın nisan ayında, ByteDance’in ABD faaliyetlerinin, 19 Ocak 2025’e kadar bir ABD şirketine devredilmemesi halinde sonlandırılmasını öngören bir yasa kabul etti. Böyle bir devir gerçekleşmeyince şirket 19 Ocak’ta ABD faaliyetlerini durdurdu.
TRUMP YÖNETİMİ VE TİKTOK
Trump, 20 Ocak’ta göreve başlar başlamaz bir kararname ile yasayı geçici olarak uygulamadan kaldırdı ve şirketin ABD faaliyetlerinin Amerikalılara devredilmesi için çabalar başladı. Şirketle ve Çin yönetimi ile anlaşma çabaları sürerken yasanın uygulanması birkaç kez daha 90 günlük sürelerle ertelendi. Ülke anayasa mahkemesi onaylamış olsa da bir yasanın yürürlükten kararname ile kaldırılmasının yasallığı ülkede tartışma konusu. Trump’ın çabalarının ardında ülke nüfusunun yarısının kullandığı, özellikle Trump’ı destekleyen genç kesimin gözdesi, milyonlarca küçük girişimci için gelir kaynağı olan bir uygulamanın kapanmasını önlemenin politik getirisi yatıyor olmalı.
SORUNUN ÇÖZÜMÜ
Xi Jinping ile telefon konuşması ardından Trump sorunun çözüldüğünü, Tiktok’un ABD faaliyetlerinin, ortakları ABD’li olan, ByteDance’in hissesinin yüzde 20’nin altında kalacağı bir şirkete devredileceğini açıkladı. Anlaşmanın içeriği açıklanmış değil, ancak sızan bilgiler ByteDance’in ABD faaliyetlerinin süreceği, yalnız teknik altyapısının işletiminin yeni şirkete devredileceğine işaret ediyor. Bu haliyle çözümün yasanın gereklerini karşıladığı tartışma konusu olacak.
Bu sosyal medya uygulaması, Trump yönetiminin başını ağrıtmaya devam edecek gibi görünüyor.