2025 yılında küresel ekonomiyi ve ticareti doğrudan veya dolaylı olarak şekillendirecek unsurlar büyük ölçüde belirlendi. 2025 yılını 5 temel dinamik şekillendirecek. Bunlar sırası ile ABD’nin yeni ekonomi ve ticaret politikaları, ikincisi ABD ve Çin hegemonya mücadelesi ile jeopolitik gelişmeler, üçüncüsü para politikaları, dördüncüsü değerli ABD doları ve beşincisi ise teknolojik gelişmeler ve iklim değişimi etkileri olacak.
1 - ABD’NİN YENİ EKONOMİ VE TİCARET POLİTİKALARI
2025 yılında küresel ekonomi üzerinde en büyük etkiyi yapması beklenen unsur ABD’nin yeni yönetiminin izlemeyi hedeflediği dış ticaret politikası olacaktır. ABD yeni yönetimi Çin, Meksika ve Kanada başta olmak üzere tüm ülkelerden yaptığı ithalata vergileri koymayı planlamaktadır. ABD’nin ithalat vergileri koyması halinde diğer ülkeler de ABD’ye karşı vergiler koyacaktır ve bu karşılıklı vergiler giderek yayılacaktır. 2018 yılında Trump ilk döneminde sadece bazı metal ürünlerinin ithalatına vergiler konmuştu ve 2019 yılında küresel ticaret üzerinde sınırlı etki yapmıştı. İkinci dönemde ise tüm ithal ürünlerine vergi konulması hedefi küresel ekonomi ve ticaret üzerinde yüksek daraltıcı etkiler yaratacaktır. ABD’nin amacı ABD’li ve diğer ülke yatırımcılarını ABD’ye çekmektir. İthal ürün yerine ABD malı ürünler üretilecek ve tüketilecektir. Yüksek ithalat vergileri aynı zamanda enflasyonu da yukarı yönlü etkileyecektir. Bu nedenle para politikaları 2025 yılı beklentileri de değişmiştir.
2 - ABD-ÇİN HEGEMONYA SAVAŞI VE JEOPOLİTİK RİSKLER
ABD yeni yönetimi siyasi, askeri ve ekonomik alanda dünya liderliğini bırakmak istememektedir. Bu konuda en önemli ve tek rakip ülke Çin’dir. ABD yeni yönetimi Çin ile hegemonya mücadelesini muhtemelen hızlandıracaktır ve olası karşılıklı yaptırımlar küresel ekonomiyi sınırlayacaktır. ABD yeni yönetimi Çin ile olan hegemonya mücadelesine gerekli ağırlığı verebilmek için diğer coğrafyalardaki jeopolitik gerginliklerin çözümünde daha hızlı ve pragmatik olmayı seçecektir. Rusya-Ukrayna savaşında tarafları öncelikle ateşkese razı etmeye çalışacaktır. Ardından barış görüşmeleri başlayacaktır. İran ve vekaletindeki unsurlar ikinci ana hedef olacaktır. Nükleer enerji anlaşmasına geri dönüş olabilecektir. Aksi takdirde İran’ın nükleer enerji ve teknoloji altyapısı hedef olabilecektir. Suriye konusu ise şimdilik belirsizdir.
3 - PARA POLİTİKALARINDA DAHA TEMKİNLİ BEKLENTİLER ÖNE ÇIKIYOR
2024 yılında ABD seçimleri sona erene kadar para politikalarında enflasyonlardaki düşüş beklentilerine bağlı olarak daha gevşek politikalara hızlı bir geçiş beklentisi bulunmaktaydı. Ancak ABD seçimlerini kazanan Trump’ın ekonomi ve ticaret politikaları vaatleri enflasyon beklentilerini değiştirmiştir. Başta ABD olmak üzere ticarette korumacılık enflasyonlardaki düşüşü sınırlayacaktır. Bu nedenle öncelikle ABD merkez bankası FED 2025 yılına ilişkin daha temkinli bir para politikası duruşu açıklamıştır. FED 2025 yılında 4-5 olan faiz indirim sayısını 1-2 arasına çekmiştir. FED enflasyondaki gelişmelere bağlı olarak harekete edecektir. Avrupa Merkez Bankası ise 2025 yılı için tam tersine bir para politikası benimsemiş bulunmaktadır. Ekonomideki durağanlık ile ABD ithalat vergileri endişeleri karşısında gerileyen enflasyona bağlı olarak ABM daha hızlı gevşeme ve faiz indirimine gidecektir. ABM 2025 mart ayında politika faizini yüzde 2,5’e indirebilecektir. Yılın geri kalanında da yeni faiz indirimleri olabilecektir. İngiltere’de ise hükümetin ekonomik büyümeyi desteklemek için açıkladığı 2025 yılı bütçesinin olası enflasyonist etkileri karşısında İngiltere merkez bankası da 2025 yılı faiz indirimi beklentilerini 4’ten 2’ye indirmiştir.
4 - GÜÇLÜ DOLAR BELİRLEYİCİ OLACAK
ABD yeni yönetiminin politikaları 2025 yılında güçlü bir dolara yol açacaktır. Öncelikle faiz farkları nedeniyle dolar güçlenmeye devam edecektir. 1973 yılı sonrasında altın ile olan bağını koparan doların değeri için kullanılan ve 6 diğer önemli para birimi sepeti ile ölçülen dolar endeksi 1973 yılından bu yana en değerli üçüncü dönemini yaşamaktadır. 1985 ve 2006 yılları sonrasında dolar endeksi ilk kez 110 puana çok yaklaşmıştır. Güçlü dolar öncelikle diğer para birimlerinin zayıflaması anlamına gelmektedir. Güçlü dolar ile emtia ve metal fiyatları da zayıf kalacaktır. Dolar cinsinden finansman ve borçlanma maliyetleri de yüksek kalacaktır.
5 - TEKNOLOJİK GELİŞMELER VE İKLİM DEĞİŞİMİ ETKİLERİ
Teknolojik gelişmelerin hızı giderek takip edilebilirlikten çıkmaktadır. Yapay zeka başta olmak üzere 2025 yılında teknolojideki gelişmelerin hızlanması ve uygulama alanlarının artması beklenmektedir. Teknoloji alanında 2025 yılı beklenmeyenin beklendiği bir yıl gibi görünmektedir. Buna karşın artışa devam eden karbon salınımı nedeniyle iklim değişiminin olumsuz etkileri de artacaktır. İklim değişimi ile mücadelede geç kalınıyor olması nedeniyle olumsuz etkilerin yaratacağı insani ve ekonomik kayıplar da artacaktır.
SON SÖZ
2025 yılı büyük değişikliklere sahne olacak gibi görünüyor.