2024 yılı bütçesi ve iktisadi faaliyetlere etkileri

gurlesel@superonline.com

2024 yılı bütçe teklifi açıklandı. 2024 bütçesi, bir yandan enflasyonla mücadelede maliye politikalarını şekillendirirken, diğer yandan depremin yaralarının sarılmasına ağırlık veriyor. Aynı zamanda bütçenin gelir ve gider kalemlerinin dağılımı iktisadi faaliyetleri de doğrudan ve dolaylı olarak etkileyecek.

1. BÜTÇE GELİRLERİ, GİDERLERİ VE AÇIK REEL OLARAK ARTACAK 

2024’te yüzde 33 oranında bir yılsonu hedefi bulunuyor. Yine GSYH deflatörü yüzde 55.3 olarak bekleniyor. Bu çerçevede 2024 bütçesinde reel olarak büyümeler olacağı görülüyor. Bütçe harcamaları artışı yüzde 69.0 ve 11.1 trilyon TL olarak öngörülüyor. 

Bütçe gelirleri artışı yüzde 70.5 ve 8.44 trilyon TL olarak tahmin ediliyor. Bütçenin gelir ve giderleri reel olarak önemli ölçüde artacak. Bütçe açığı ise yüzde 61.6 artarak 2.65 trilyon TL olarak hesaplanıyor. 2024 bütçesindeki reel büyümeler ve bütçe açığı dikkate alındığında maliye politikası enflasyonla mücadeleye yeterli destek sağlayamayacak. Tam tersine 2024 bütçesinin enflasyonist etkileri olacak. Ancak bütçedeki reel büyümelerin ve açığın büyük ölçüde ve kaçınılmaz olarak deprem harcamalarından kaynaklandığı da görülüyor. 

2. YÜKSEK BÜTÇE AÇIĞI VE FİNANSMAN İHTİYACI MALİ BASKI YARATACAK 

2023’teki yüksek bütçe açığının etkisiyle 2024’te ödenecek faiz giderleri yüzde 94 artarak 1.25 trilyon TL olacak. Yine 2024 bütçesinde 2.65 trilyon TL bir açık öngörülüyor. Bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 6.4 olarak öngörülüyor. Yüksek bütçe açığının finansmanı ise bir diğer mali baskı alanı oluşturacak. Küresel borçlanma maliyetleri ve sıkı finansman koşulları dikkate alındığında bütçe açığının finansmanı büyük ölçüde içeriden karşılanacak. İçeride sıkılaştırma politikaları nedeniyle kredi büyümesi zaten sınırlanmış durumda. Bütçe açığının yüksek finansman ihtiyacı içeriden bankalarca karşılanacak ve bu da bankaların kredilere ayıracakları kaynakları azaltacak. Kredi bulunurluğu daha da azalacak. Firmalar için özkaynak finansmanının önemi artıyor.

3. VERGİ GELİRLERİNDE YÜZDE 73.4 ARTIŞ 

2024 bütçesinde vergi gelirlerinde yüzde 73.4 artış hedefleniyor. Reel olarak da yüzde 33 enflasyon hedefi ile hesaplandığında yüzde 30.4 artış beklentisi bulunuyor. Yüzde 4 ekonomik büyüme çerçevesinde bütçede iddialı bir vergi artışı hedefi yer alıyor. Bu hedefin tutturulması için etkin tahsilat/tahakkuk oranının artması, kayıt dışının azaltılması veya yeni vergiler ihdas ettirilmesi ve vergi oranlarında artışlar yapılması gerekiyor. Bütçenin sunumunda yeni vergiler ve oran artışları yer almıyor. Ancak özellikle yerel seçimler sonrası yeni vergiler veya vergi oranlarında artışlar gündeme gelecek. 

4. REEL KESİME VE TARIM KESİMİNE TOPLAM 760.5 MİLYAR TL DESTEK 

2024 bütçesinde reel sektöre 376.5 milyar TL destek ve yardım sağlanacak. Sosyal Güvenlik Kurumu işveren prim ödemeleri için 165.9 milyar lira, krediler sübvansiyon desteği olarak 86 milyar lira, Halk Bankası esnaf kredileri sübvansiyon desteği için 30.4 milyar lira, mesleki eğitim kapsamında ödenen devlet katkısı için 25.2 milyar lira ve ihracat başta olmak üzere diğer reel sektör destekleri için 69 milyar lira kaynak ayrıldı. 2024 bütçesinde tarım destekleri ise 384 milyar TL olacak. Tarımsal destek programları için 91.6 milyar lira, tarım sektörü yatırım ödenekleri için 100.6 milyar lira, tarımsal kredi sübvansiyonu, müdahale alımları, tarımsal KİT’lerin finansmanı ve ihracat destekleri için 191.8 milyar lira ayrıldı.

5. DEPREM BÖLGESİNE, SAVUNMA SANAYİNE, YEREL YÖNETİMLERE, YATIRIMLARA VE PERSONEL HARCAMALARINA KAYNAKLAR REEL OLARAK ARTACAK 

2023 bütçesinde deprem harcamaları 762 milyar TL olurken, 2024 bütçesinden de 1.03 trilyon TL harcama yapılacak. 2024’te Savunma Sanayii Destekleme Fonu’na aktarılacak tutar dahil savunmaya 1.14 trilyon TL ayrıldı. Yerel yönetim seçimlerinin olduğu 2024’te il özel idareleri dahil yerel yönetimler için 859.6 milyar TL ödenek ayrıldı. Yatırımlar için ise 788 milyar TL ödenek bulunuyor. Deprem imarı, savunma sanayi, yerel yönetimlerin alt yapı başta olmak üzere harcamaları ve kamu yatırımları ile ilişkili alanlarda işler olumlu etkilenecek. Ayrıca bütçedeki personel harcamaları kalemindeki yüzde 92.5 artış hedefi, yüksek kamu ücret ve maaş artışları olacağını gösteriyor. Bunun da enflasyonist etkisi olacak.  

SON SÖZ

2024 bütçesi, iktisadi faaliyetleri ve ekonomik büyümeyi destekler, ancak enflasyonla mücadeleye katkısı sınırlı kalır.

23 Ekim 2023 Pazartesi