Hakan Güldağ

Hikayenin tümünü anlatmaz ama ekonomik kalkınmanın temelini teknolojik değişimler oluşturur. İş dünyası için de hükümetler için de teknolojik gelişmeler mutlaka izlenmesi gereken eğilimler. Tabii, bu gelişmelerin ortaya çıkardığı ürünler de...

2020’li yıllarda yaygın biçimde kullanılmaya başlanması beklenen teknolojik ürünler geniş bir yelpazeye yayılıyor. Bu Eko-Mercek’te gerçekleşmesi makul olanlarının birkaçına dikkat çekmek istedim.

Hemen söyleyeyim, ‘teknoloji ürünü’ deyince aklınıza sadece cep telefonu ve bilgisayarlar gelmesin. Onlar da var elbette ama yelpazenin bütününden bazı seçkiler yaptım. Hatta ağırlığı farklı alanlara vermeyi tercih ettim. Cep telefonları ve diğer elektronik cihazlarla ilgili gelişmeler adeta zibil gibi zaten pek çok kaynaktan bize ulaşıyor.

***

Bir kez şunu rahatlıkla söyleyeyim: 2020’li yıllarda pek çok alanda teknolojinin yeni ürünleri ile karşı karşıya kalacağız ama bunların başını, sağlık sektörü çekecek gibi görünüyor. Koronavirüsün yeni tipinin dünya çapında, bana sorarsanız biraz da abartılı olarak yarattığı etkiden ‘etkilenmiş’ olacaklar, son dönemde göz attığımne kadar bilimsel ve teknolojik yayın varsa sağlık ve bu alandaki yeni ürünler öne çıkıyor.

Biz sürekli cep telefonlarına bakarken, son yıllarda sağlıkta zaten sessiz sedasız da olsa sürekli değişimler yaşandı. Bunun gerekçelerini tahmin etmek zor değil. Bir kez dünya yaşlanıyor ve yaşam süresi uzuyor. Üstelik görünen o ki, bu eğilim daha da güçlenecek. Geçen yıl, dünya nüfusu içinde yaşı 30’un üzerinde olanların sayısının 30’un altında olanları tarihte ilk kez geçmesi önemli bir göstergeydi.

***

Salgınların artmasından korkulduğu bir süreçte, sağlık sektörünün sadece pahalı değil, ucuz ve etkili çözümlere de ihtiyacı var. İşte bu ürünlerden biri ‘kağıtla teşhis’ olacak. Basit gibi görünse de kağıtla teşhis bir teknoloji ürünü. Özel olarak hazırlanmış kağıtlardan yapılmış ucuz hastalık teşhis araçlarının 2020’lerin başında kullanımına başlanması bekleniyor. Bilim akademilerinin yayınlarına da konu olan bu yöntemin 2022’de hayatımızda olacağı belirtiliyor.

***

Sağlık alanında hayatımızı etkileyecek bir başka buluş ise ‘süper antibiyotik’ olacak. Aşağıdan yukarıya teknoloji denilen yöntemle ve moleküllerin geliştirilmesi ile elde edilen yeni tür antibiyotiklerle, mevcut ilaçlara bağışıklık kazanmış bakterilerinyok edilmesi hedefleniyor. Süper antibiyotiklerin hayatımıza 2023’ten itibaren girmesi bekleniyor.

2020’li yıllarda hayatımıza girmesi beklenen sağlık alanından bir başka teknolojik ürün ise üzerinde epey zamandır konuşulan ‘yutulabilir robotlar’... Tabii bu robotlar insanın biyolojik yapısıyla uyumlu olacak.

Nano teknolojinin bir ürünü olarak tasarlanan mikro robotlar, vücuttaki hasarları ve özellikle iltihapları hızla tedavi edecek. ‘Mikrobot’ olarak adlandırılanmilimetrenin de çok altındaki boyutta üretilecek bu robotlar vücudumuzda tamamen sindirilebilecek. Bu nedenle de sağlıklı dokulara bir zarar vermeyeceği gibi yan etki de ortaya çıkarmayacak. Yutulabilir mikrobotların 2024’ten itibaren hizmet vermeye başlayacağı belirtiliyor.

***

Tabii, 2020’li yıllarda hayatımızı etkileyecek teknolojik ürünler sadece sağlıkla ilgili olanlar değil. 2020’li yıllarda hayatımıza gireceği düşünülen bir başka teknoloji ürünü tekstil sektöründen olacak: ‘Akıllı giysiler’...

Akıllı giysiler derken, nano boyutta gözeneklere sahip kumaşlardan yapılmış giysileri kastediyoruz. Bu yapılarıyla insanı duruma ve ihtiyaca göre sıcak veya serin tutacak. Akıllı giysilerin ilk örneklerinin 2020’li yılların ikinci yarısında hayata geçeceği öngörülüyor. Bugün cep telefonlarında bulunan ve dokunarak harekete geçirilen teknolojik yapılardan da faydalanılarak donatılmış bu giysiler ileriki yıllarda istenildiğinde renk ve biçim de değiştirebilecek. Çok konuşulan akıllı giysilerin 2026’dan itibaren hayatımızda olması öngörülüyor.

***

Önümüzdeki 10 yılda, bilimsel araştırmaların ürünlere dönüştüğü ve ticarileşerek hayatımıza gireceği ürünleri saymakla bitmez. İki alana daha dikkat çekip teknoloji ürünlerinde yaptığımız ufuk turunu, ‘şimdilik’ kaydıyla bitirmek istiyorum.

Önümüzdeki 10 yılda yine en çok konuşacağımız alanlardan biri hiç şüphesiz iletişim olacak. Bu alanı doğrudan ilgilendiren iki önemli gelişme var.

Biri, ‘spintronik devrimi’ olarak adlandırılıyor.

Spintronik kavramı, dönme, dönüş, devir olarak tanımlayacağımız ‘spin’ ile elektronik kelimelerinden türetilmiş. Biraz daha bilimsel açıklama isterseniz, elektronların proton etrafındaki yörüngelerinde dönerken yaptıkları özgün bir hareketi tanımlıyor.
Ee, hareket demek bereket demek... Bilim insanları şimdi bu hareketten kaynaklanan enerjinin kullanılması konusunda faaliyetlerine hız vermiş görünüyor. Spintronik bulgularının ticarileştirilmesi ile bilgisayarların, akıllı telefonların ve her tür elektronik cihazın kapasitesini ve performansını yükseltme imkanı ortaya çıkacak. Spintronik enerjisinin kullanılmasında 2028’den sonra önemli aşamaların kaydedilmesi bekleniyor.

***

İletişimi doğrudan etkileyecek ve şekillendirecek ikinci ama yukarıda değindiğimiz spintronikten daha az önemli olmayan bir başka devrim niteliğinde gelişme ise ‘fotonik’ alanında bekleniyor.

Karmaşık gibi görünse de aslında işin temeli basit. Fotonik, elektronların hareketinden elektronik cihazlar yapıldığı gibi ışık parçacıkları olan fotonların hareketinden yararlanma imkanı üzerine yoğunlaşıyor. Fotonlarla iletim imkanlarının, şu andaki mevcut iletim hızını 100’e katlaması bekleniyor. Üstelik çok daha düşük maliyetlerle...

Böylelikle uydularla haberleşme hem hızlanacak hem kolaylaşacak. Bunun, şu sıralarda 5G’ye hazırlandığımız iletişim ve telekomünikasyon alanında faz değişikliği yaratacak gelişmelere yol açması bekleniyor. Hatta bilim insanları arasında 2020’leri ‘fotonik dönemi’ olarak adlandıranlar da var. Üstelik beklentilere göre fotonik döneminin yaşamımıza etkileri spintronik gelişmelerine göre daha erken hissedilecek. 2027’den itibaren fotonik temele dayalı uygulamaların hayata geçeceği öngörülüyor.

***

Hiç şüphesiz, 2020’li yıllarda karşı karşıya kalacağımız teknoloji eğilimleri ve ürünleri burada yer verebildiklerimizin çok ötesinde. Esnek ekranlar, kuantum bilgisayarlar, süper hızlı cep telefonları... Öyle 2020’li değil, hemen içinde bulunduğumuz 2020’de hayatımızı etkilemesi beklenen ürünlerden bazıları... Müsaadenizle, onları ve ekonomik hayata etkilerini de bir başka Eko-Mercek’te ele alalım.

07 Şubat 2020 Cuma