Türkiye ekonomisi 2016 yılı ilk çeyreğinde yüzde 4.8 büyüme gerçekleştirdi. Bu sevindirici büyüme oranı kadar büyümenin dinamiklerine ilişkin gelişmeler de önem taşıyor. Bu çerçevede ilk çeyrekteki büyüme dinamiklerini değerlendirelim.

1. TÜRKİYE EN HIZLI BÜYÜYEN GELİŞEN ÜLKELERDEN BİRİ

2016 yılında yaşanan önemli bir eğilim gelişen ülkelerin büyüme oranlarındaki yavaşlamadır. Özellikle enerji ve emtia ihraç eden birçok gelişen ülke ilk çeyrekte küçüldü veya yavaş büyüdü. Brezilya, Rusya ve Güney Afrika ekonomileri küçüldü. Türkiye, Çin, Hindistan ve Endonezya’dan sonra ilk çeyrekte en hızlı büyüyen gelişen ülkedir.

2. EKONOMİK BÜYÜME İÇ TÜKETİM KAYNAKLI

İlk çeyrekte gerçekleşen 4.8 puanlık büyümenin önemli bir kaynağı 5.59 puan ile tüketim harcamaları oldu. Bunun 4.43 puanı özel tüketimden kaynaklanıyor. Özellikle ücret ve gelir artış etkisi ile birlikte özel tüketimin katkısı yükseldi. Kamu tüketim harcamaları da özellikle mal ve hizmet alımlarındaki artış ile katkı sağladı.

3. YATIRIMLAR HALEN ZAYIF GERÇEKLEŞİYOR

Yatırımların ilk çeyrekte büyümeye katkısı -0.02 puandır. Özel sektör harcamaları küçüldü. Özel sektör yatırım harcamalarının katkısı -0.06 puandır. Kamu yatırımlarının katkısı ise 0.04 puan olarak gerçekleşti. Özel sektörün özellikle makine ve teçhizat yatırım isteği negatiftir. Yılın ilk çeyreğinde stok değişiminin büyümeye katkısı ise 0.43 puan pozitif oldu. Yani üretimin bir bölümü stok artışına gitti. Geçen yıl gerileyen stokların takviye edildiği görülüyor.

4. NET İHRACAT BÜYÜMEYİ NEGATİF ETKİLEDİ

2016 yılı ilk çeyrek döneminde net ihracatın büyümeye katkısı -1.54 puan negatif oldu. Değer olarak gerilemeye karşın hem ihracat hem de ithalat miktar olarak arttı. İhracat arttı ve 0.62 puan pozitif katkı yaptı. İthalat ise daha hızlı artarak büyümeyi 2.16 puan negatif etkiledi. İthalatta dolar bazında gerilemeye karşın miktar bazında önemli artış yaşandı. Dış ticarette değer bazındaki iyileşme ekonomik büyümeye pozitif yansımadı. 2016 yılı ilk çeyreğindeki yüzde 4.8 büyüme sevindiricidir. Ancak büyüme dinamiklerinden net ihracat halen negatifken, yatırımlar da negatif katkı veriyor. Büyüme ağırlıklı olarak iç tüketim ile sağlandı. Bu nedenle büyüme kalitesi halen arzu edilen yapıda değildir.

5. SEKTÖRLERİN BÜYÜMEYE KATKISI DAHA DENGELİ

Ekonomik büyümeye sektörlerin katkısı değerlendirildiğinde 4.8 puanlık büyümenin 0.13 puanı tarımdan, 1.61 puanı sanayiden, 0.37 puanı inşaattan ve 3.17 puanı hizmetlerden geldi. (Sektörlerin ödedikleri dolaylı vergiler de 0.52 puanlık büyümeye katkı sağladı. Sektörlerin büyümeye katkısı olan 5.77 puandan 0.98 puan dolaylı ölçülen mali aracılık hizmeti çıkarıldığında 4.79 puan büyümeye ulaşılıyor.)

Büyümeye 3.17 puan ile en yüksek katkıyı sağlayan hizmetler sektörü içindeki çok sayıda alt sektörde büyümeler çok sınırlı kaldı veya küçülmeler yaşandı. Büyümede sürükleyici olan 0.92 puan ile tek başına finans ve sigorta faaliyetleri sektörü oldu. Yılın ilk çeyreğinde sektörlerin büyümeye katkıları daha dengeli gerçekleşti. Sanayi, inşaat, ticaret, mali kesim ve ulaştırma sektörlerinin katkısı birbirileri ile uyumlu oldu.

6. SANAYİNİN BÜYÜMEYE KATKISI ARTTI

2016 yılı ilk çeyreğinde sanayinin büyümeye katkısı arttı. İlk çeyrekte imalat sanayi büyümeye 1.50 puan katkı sağladı. İmalat sanayindeki büyüme daha çok iç talepten kaynaklandı. İnşaat sektörünün katkısı da yükseldi.

Son Söz; ilk çeyrekteki büyüme hızı sevindirici; yatırım ve ihracatın desteği ile büyüme hızı sürdürülebilir.

20 Haziran 2016 Pazartesi