hikmetbaydar@3-goz.com

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan yurt içi fiyat endeksi bültenine göre; Yİ-ÜFE (2003=100) 2023 yılı ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1.94, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 38.70, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 39.39 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 58.46 artış gösterdi. Görüleceği üzere aylık bazda yüzde 2’nin altına inilmiş durumda. Aynı hızla gidilirse yıllık 23 civarı yurt içi ÜFE rakamına inilecek demektir.

PEKİ, YURT İÇİ ÜFE NEDEN DÜŞTÜ?

Yıllık bazda baktığımızda elektrik, gaz, buhar gruplarında yıllık Yİ-ÜFE değişiminin yüzde -40.19, enerjinin yüzde -12.91 olduğunu görüyoruz. Bu iki veri, Yİ-ÜFE rakamının da daha düşük çıkmasına neden oluyor. 

TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın kasım ayı enflasyonunun yukarı gidebileceğine dair açıkladığı kaygının arkasında da bu fiyat değişimi yatıyor. Bedava sağlanan doğalgaz havalar soğuduktan sonra yetmeyeceği için bir anda ciddi bir artışın fiyatlamalara dahil olduğunu göreceğiz. Bu durumda da enflasyon yukarı yönlü ivmelenebilir. 

Yİ-ÜFE YILLIK YÜZDE 60

Diğer detaylara bakarsak; Yİ-ÜFE detaylarında en düşük diğer grubun yüzde 45.58 ile ara malı grubunun olduğunu, en yüksek ise yüzde 72.72 ile su temininin geldiğini görüyoruz. Dayanıklı tüketim malı yüzde 61.37 ve dayanıksız tüketim malı yüzde 67.47 yıllık Yİ-ÜFE verileriyle gerçek durumu yansıtıyor. Buradan şu noktaya gelebiliriz. Enerji konusundaki fiyatlamaları devre dışı bırakırsak Yİ-ÜFE rakamı yıllık bazda yüzde 60’lar civarındadır.

Bu durumda enflasyonun yakın gelecekte düşemeyeceğini, çünkü girdilerde fiyat artışlarının hâlâ devam ettiğini gözlemliyoruz.

AYLIK BAZLI DÜŞÜŞLER

Aylık bazlı gelişmeler düşüş konusunda daha iyimser tahmin veriyor mu? 

Ekim ayında, aylık bazda verilere baktığımızda elektrik, gaz, buhar sektöründe yüzde 4.38 düşüş olduğunu, bu nedenle de enerjide yüzde 2.86 oranında bir düşüş olduğunu gözlemliyoruz. Oysa dayanıklı tüketim malı aylık verisi yüzde 1.93 artış olmakla beraber tüketim malı grubunda aylık artışın yüzde 3.99 olduğunu görüyoruz. Yani gıdada katılaşmış ve hâlâ hızla artan bir enflasyon var. Bunun aylık yüzde 5.46 artan su teminiyle ilişkisi de incelenmeli. 

ÜRETİCİ FİYATLARI DÜŞMEZSE

Daha da detaya inersek neden bizlerin enflasyonu daha yüksek hissettiğimiz ortaya çıkacaktır; yıllık bazda Yİ-ÜFE verileri temel eczacılık ürünleri yüzde 94.85, içecekler yüzde 74.80, motorlu kara taşıtları yüzde 73.66, su yüzde 72.72, gıda yüzde 64.72.

Bu oranlar sadece enerji kökenli bir enflasyon düşüşünü gösteriyor. Kışa girerken tablonun hızla değişerek belirttiğimiz diğer oranlara yaklaşabileceği unutulmamalı.

Şimdilik önemli birçok kalemde enflasyonun hâlâ yüksek seyretmeye devam ettiğini, üretici fiyatlarında önemli düşüşler sağlamadan TÜFE verisinde sağlıklı bir düşüş beklenmemesi gerektiğinin altını çizmekle yetinelim.

13 Kasım 2023 Pazartesi