DR. CAN GÜRLESEL
2024 yılı ikinci çeyrek büyüme verileri açıklandı. İkinci çeyrek büyüme verileri değerlendirildiğinde, dezenflasyon politikalarının iktisadi faaliyetleri ve ekonomik büyümeyi beklenenin de üzerinde sınırlamaya başladığı görülüyor. Sıkılaşma politikaları boyunca ekonomik büyüme potansiyelinin altında kalacak.
1. İKİNCİ ÇEYREKTE YÜZDE 2.5 BÜYÜDÜ
Türkiye ekonomisi 2024 yılı ikinci çeyrekte yüzde 2.5 büyüdü. Yılın ilk çeyreğindeki büyüme de yüzde 5.7’den yüzde 5.3’e aşağı yönlü güncellendi. Yeni yılın ikinci çeyrek döneminde sıkı para politikasının büyüme üzerindeki etkileri görüldü. Özel tüketim harcamaları ikinci çeyrekte yüzde 1.6 büyüdü. Yüksek faizler ve diğer sıkılaştırma adımları iç talebi sınırladı. Sabit sermaye yatırımları ikinci çeyrekte yüzde 0.5 büyüme sağladı. Net ihracatın büyümeye katkısı pozitif oldu. Kamu tüketim harcamaları ise yüzde 0.7 büyüdü.
2. İKİNCİ ÇEYREKTE SANAYİ SEKTÖRÜ YÜZDE 1.8 DARALDI
Sektörlerdeki büyümeler ise farklı gerçekleşti. Sanayi sektörü 2024 yılı ikinci çeyrekte yüzde 1.8 daraldı. Sıkılaştırma politikaları en çok sanayi sektörünü etkiledi. Tarım sektörü yüzde 3.7 büyüdü. Hizmetler sektöründe büyüme ise yüzde 2.9 oldu. Hizmet sektöründe son dört çeyrektir büyüme yavaşladı. Sıkılaşma politikaları hizmet sektörünü de oldukça etkiledi. İnşaat sektörü en yüksek büyüme gösteren alt sektör oldu.
3. TÜM HARCAMA ALANLARINDA ETKİLİ
Enflasyonla mücadele için uygulanan sıkı para ve maliye politikaları yılın ikinci çeyreğinde tüm harcamalar üzerinde etkili oldu. 2024 ikinci çeyrekte hane halklarının tüketimi sadece yüzde 1.6 arttı ve sert bir fren yaptı. Devletin tüketim harcamaları ise yüzde 9.7 büyüdü. Kamu mali disiplini ikinci çeyrekte kuvvetlendi. Sabit sermaye yatırımlarında büyüme ikinci çeyrekte sadece yüzde 0.5’tir. İhracatın katma değer artışı yüzde 0.04’tür. İthalat ise yüzde 5.7 azaldı. Sıkılaşma politikaları ithalatı da azalttı.
4. DEZENFLASYON SÜRECİ ÜÇÜNCÜ AYINDA
2024 haziran ayında başlayan dezenflasyon süreci üçüncü ayını geride bıraktı. Enflasyonda haziran ayında başlayan düşüş, ağustos ayında da sürdü. Ağustos sonunda yıllık tüketici enflasyonu yüzde 51.97’ye indi. Yıllık üretici enflasyonu yüzde 35.75’e düştü. İlk 3 ayda enflasyondaki düşüşte baz etkisi görüldü. Enflasyonda kalıcı düşüş için önümüzdeki aylar daha belirleyici olacak.
5. TC. MERKEZ BANKASI SIKI PARA POLİTİKASI VE YÜKSEK FAİZLERİ SÜRECEK
Dezenflasyon süreci zorlu ve uzun olacak. Bu nedenle Merkez Bankası politika faizlerinin bir süre daha yüksek kalacağı tahmin ediliyor. T.C. Merkez Bankası yılsonu yüzde 38 hedefine yaklaşılıyor olması halinde kasım ve aralık aylarında 250 baz puan faiz indirimi yapabilecek.
6. İHRACAT İÇİN KÜRESEL TİCARET UYGUN KOŞULLARA SAHİP DEĞİL
2024 yılında, enflasyondaki düşüşle faiz indirimleri yapılması, büyümenin toparlanması ve dünya ticaretinde büyümeye geçilmesi ana senaryoydu. Ancak enflasyondaki katılıklar nedeniyle faiz düşüşleri ötelendi. Buna bağlı olarak ekonomideki toparlanma da gecikti. Dünya mal ticaret ise bu gelişmeler çerçevesinde ikinci çeyrekte de yüzde 1.5 daraldı. Çok sayıda yapılan seçimler, jeopolitik gerginlikler ve savaşlar da ticareti olumsuz etkiliyor. Dünya mal ticaretinde ilk büyüme muhtemelen yılın son çeyreğinde olacak.
7. DEZENFLASYON SÜRÜYOR, REEL SEKTÖR DARALIYOR
Enflasyonla mücadelede uygulanan sıkılaşma politikaları imalat sanayinde önce yavaşlamaya, şimdi de kuvvetlenen bir daralmaya yol açıyor. İstanbul Sanayi Odası’nın sektörler PMI verileri, ağustos ayında daralmanın kuvvetlendiğini gösteriyor. Ağustos ayı itibariyle iç ve dış talepteki zayıflayama bağlı olarak 10 alt imalat sanayi sektöründe de daralma yaşandı. Özellikle enflasyonla mücadele için yurt içinde uygulanan sıkılaşma politikaları imalat sanayini zorlamaya devam edecek.
SON SÖZ
Dezenflasyon politikaları reel sektörü ve hane halklarını da sıkıştırmaya devam edecek.
