Dr. Adnan Veysel Ertemel

Dünyada gittikçe daha derinden hissedilen küreselleşme süreci devletler arasındaki sınırları belirsizleştirirken artan dijitalleşme ve özellikle kripto para projeleri ulus-devletlerin fonksiyonlarının sorgulanmasına neden olmayan aday durumda… Gelin bu gelişmelere yakından bakalım...

Bir devleti devlet yapan 4 asli unsurdan bahsedebiliriz:

1. Para basma yetkisi

Tarihten bu yana imparatorluk ve devletlerin en tipik özelliklerinden biri merkezi yönetimin elinde bulunan para basma hakkıdır... Bitcoin ile başlayan ve şu anda binlerce kripto projeyle farklı bir boyuta taşınan kripto paralarla bu durum merkeziyetsiz bir hal almaya başladı... Kısaca kripto paralar kendilerini devletlerin merkez bankalarının muadili yerine koyuyor... Bitcoin’in ‘tesadüfen(!?)’ kağıt paraların ve merkez bankalarının kötü bir sınav verdiği 2008 ekonomik krizinin patlak vermesinden birkaç hafta sonra ortaya çıkışı bu durumun somut bir göstergesi…

2. Kanun koyma yetkisi

Birbirine güvenmek zorunda olmayan partilerin kimseye değil protokole (sisteme) güvenmesi esasına göre çalışan ve kırılması ya da bozulması imkansız olan ‘akıllı kontrat’ mekanizması sayesinde kripto paralar ulus-devletlerin kanun koyma yetkisini de işlevsizleştirmeye aday… Akıllı kontratlarla sadece notere konu işlemler değil, güvene dayalı herhangi iki parti arasındaki her türlü işlem dağıtık açık defter mekanizmasının modern ve dijital versiyonu olan Blockchain tabanlı sistemler üzerinde gerçekleşebilecek.

3. Askeri güç

Bir devletin olmazsa olmazı askeri gücüdür. Ancak günümüzde siber güce sahip olan devlet ve yapılar birçok durumda askeri güçten çok daha fazla etki (ve zarara) yol açabilmektedir. Hatta siber güç sayesinde bir ülkenin savunma sistemini felce uğratmak mümkündür. Geçtiğimiz yıl İngiltere’de gerçekleşen siber-saldırı nedeniyle ülkedeki tüm hastanelerin sistemlerinin kilitlenmesine neden olan ve kısa süreli kaosa neden olan siber saldırı bu gücün yol açabileceği potansiyel tehditlere somut bir örnek olarak verilebilir.

4. Ulaşım ve altyapının sağlanması

Devletlerin asli unsurlarından biri de ulaşım ve altyapıyı sağlama görevidir. Günümüzde Google, Tesla gibi global oyuncular istisnasız dünyanın her yerini 5G geniş bantla çevrimiçi hale getirmek için uydu sistemlerine yatırım yarışı içinde... Dijitalleşmenin son halkasını oluşturan bu adım hayata geçirildiğinde şu anda mahrumiyet bölgesi olarak çevrimdışı durumda bulunan kapalı ülkeler de çevrim içi hale gelecek...

Özetle: Önümüzdeki 10 yıl ulus devletlerin dijitalleşme ve kripto paralarla çetin bir imtihanına sahne olacak...

20 Aralık 2019 Cuma