Osman Arıoğlu

Katma Değer Vergisi Kanunu’nda vergiyi doğuran olay, mal teslimi ve hizmet ifasıdır. Vergi uygulamasında yıllar içerisinde oran anlamında bir sadeleştirme sağlandı ve temelde üç oran ile devam edilir hale geldi. Zamanla içerisine bazen teşvik amaçlı bazen devamı düşünülmeksizin konulan istisna kalemleri, sistemde iade mekanizması özellikli durum oluşturduğundan, getirilen istisna veya düşük oran talep sahibi tarafı zorlayan bir noktaya da gelebilir.

Yazı başlığımızda yer alan tesis devri konusu, katma değer vergisi (KDV) uygulamasında kademe kademe değiştirilerek son halini alan şartlı bir istisna uygulamasıdır. İstisna ilk getirildiğinde, işletmede iki yıldan fazla aktifte yer alan ve satış bedeli sermayeye eklenmek veya bu amaçla özel bir fon hesabında tutulma şartı var iken, 2004 yılında 5281 sayılı kanunun 33. maddesiyle yapılan bir değişiklikle, kurumlar vergisi uygulaması ile KDV uygulaması farklılaştırıldı. KDV uygulamasında sermayeye eklenme veya özel bir fon hesabında tutulma şartından bağımsız hale getirildi ve tek şart, işletme aktifinde en az iki yıl kalmış olma ve işletmenin ticari faaliyeti konusu olmayan sabit kıymet veya tesisler olmamasıdır.
Ticari faaliyet konusu olmaması ifadesini biraz açmaya ihtiyaç var. En bilinen örneği ile açıklamaya başlayalım. Örneğin, yap- sat işi ile uğraşan bir inşaat şirketinin aktifinde yer alan taşınmazların satışı, iki yıldan daha fazla süre işletme aktifinde kalsa dahi katma değer vergisine tabi olacak. Çünkü bu şirketin ticari faaliyet konusu zaten gayrimenkul alım satımı olduğu için istisnadan yararlanması söz konusu olmayacak. Buna karşılık bir konserve fabrikasının, fabrika bina ve arazisini satışa çıkarması, bu işletmenin faaliyet konusu fabrikanın ürettiği konserveler olmakla beraber fabrika binasının satışı aktifte iki yıl kalmış olmak kaydıyla istisna kapsamında değerlendirilecek.

HİSSE SATIŞINDA DURUM

Şirketlerin tesis olarak satışı ile pay devri suretiyle satışı da KDV uygulaması bakımından farklı sonuç doğurur. Yine örnekle açıklayacak olursak; rüzgar veya güneş enerji üretim santralı işleten bir şirketin pay devri suretiyle satışa konu edilmesi halinde, şirketin anonim veya limited şirket olması durumuna göre ve satışı yapanın şirket olması durumunda KDV açısından farklı uygulama olacak.

• Anonim şirket olarak hisse senedi veya ilmühaber çıkarmış olması kaydıyla hisse satışı, yıl sınırına bağlı olmaksızın KDV’den istisna edildi. Şayet ilmühaber veya hisse senedi bastırılmamışsa o zaman iki yıl ve daha sonra satış söz konusu ise istisna olacak.
• Buna karşılık limited şirket pay devri için şayet iki yıl ve sonrasında satış söz konusuysa ancak istisna olacak, aksi durumda KDV kapsamında satış işlemi yapılması gerekecek.
• Gerçek kişilerin anonim şirket hissesi veya limited şirket payı satışı bir ticari organizasyon oluşturmamak kaydıyla prensip olarak KDV kapsamında olmayacak.

Bu şirket, enerji santralını tesis olarak gerekli izinler alınmak kaydıyla kısmen veya tamamen satışa konu edebilir.

Bu durumda santralın aktifte kalma süresine bağlı olarak KDV uygulanıp uygulanmamasına bakılacak. Şayet aktifte iki yıl kalmış bir santral tesisi satılıyorsa, burada konserve fabrikası örneğinde olduğu gibi ticareti yapılan şey santralın kendisi değil de üretilen enerji olduğundan KDV uygulanmadan bu işlem yapılabilecek.

Elbette her iki durumda da satış bedelinin kurumlar vergisi istisnası bakımından değerlendirilmesinde sermayeye ekleme veya fon hesabına alınma durumuna bağlı olarak istisnadan yararlanıp yararlanmama durumu farklılık arz edecek.

SATIN ALMANIN FİNANSMANINDA DURUM

Biz yine yazımızın başlığına dönersek ve elektrik santralı örneğinden devam edecek olursak; bu tesisin satın alınmasında örneğin leasing yönteminin kullanılmak istenilmesi durumunda kullanılmış tesis hükmü devreye girecek ve genel oranda KDV uygulanması söz konusu olabilecek. Oysa, satın alan taraf bu finansmanı sat, geri kirala yöntemiyle finanse ederse bu durumda KDV uygulanmaksızın işlem yapılabilecek.

27 Kasım 2020 Cuma