DOÇ. DR. ADNAN ERTEMEL

Bu yazımızda platform ekonomilerinin geleneksel iş modeline sahip alternatiflerini nasıl yıkıcı biçimde etkilediğini inceleyeceğiz.

ÜRETİMİN DEMOKRATİKLEŞMESİ

Dünyada tüketici kavramı, yerini zamanla ‘üreten tüketici’, bir başka ifadeyle ‘türetici’ kavramına bırakıyor.

TÜMÜYLE TOPLULUKLARIN GÜCÜYLE ÇALIŞAN BİR PLATFORM: WİKİPEDİA

Wikipedia, yüz yıldan uzun bir süredir içinde bulunduğu piyasayı domine etmiş ve onlarca dile çevrilmiş olan Britannica Ansiklopedisi’nin tarih olmasına neden oldu… Bunu yaparken crowdsourcing olarak ifade edilen toplulukların gücünden faydalanarak bireylerin platforma yeni bilgi girişi yapabilmesini mümkün hale getirdi. Toplulukların gücü sadece içerik oluşturmada değil, aynı zamanda oluşturulan içeriğin oto-kontrolü noktasında da devreye giriyor... Herhangi bir Wikipedia okuyucusu yanlı, gerçekdışı ya da politize olmuş bir içeriği etiketleyerek şikâyet edebilir. Söz konusu mekanizmalar sayesinde Wikipedia, bu tür editoryal işler için tek bir kişi bile çalıştırmadan 200’e yakın ülke için onlarca farklı dilde yayın yapan ve devamlı surette güncel kalan, kısaca yaşayan bir ansiklopedi haline geldi.

YOUTUBE İLE İÇERİK ÜRETİMİNİN DEMOKRATİKLEŞMESİ

Benzer biçimde toplulukların gücünden faydalanarak hayata geçen YouTube, herkesin istediği türde video çekip platforma yüklemesine izin vererek üretimin demokratikleşmesine hizmet ediyor.

WORDPRESS VE BLOGGER

Eskiden bireylerin internette bir web sitesi kurarak fikirlerini ve yazılarını herkesle paylaşması için bir domain adı almak, HTML benzeri bir yazılım diline hâkim olmak gibi az da olsa bir çaba ve maliyet gerektirirdi. Zamanla Wordpress, Blogger gibi platformlar, bu işi ücretsiz ve daha kolay yapılır hale getirmek suretiyle üretimi demokratikleştirdi.

Twitter ve benzeri mikro-blogging platformları söz konusu süreci daha da ileri bir aşamaya taşıyarak hemen herkesin zahmetsiz biçimde tüm dünyaya sesini duyurmasına izin verdi.

3D YAZICILAR

Üretimin demokratikleşmesinde gelecekte herhangi bir fiziksel ürünün yapımının 3D yazıcılar marifetiyle hiç olmadığı kadar kolay hale geleceğini göreceğiz. 3D tasarım konusunda da yeni oluşturulan platformlar, freelance olarak çalışan tasarımcılar ile ürünlere ihtiyaç duyan insanların bir araya gelmesini sağlayacak.

Platform ekosistemi mantığında tasarlanan farklı alanlardaki dijital platformlarda kalite kontrol ve kürasyon işi de Wikipedia örneğinde olduğu gibi otomatik biçimde gerçekleşiyor. Bu kürasyon ve eşleştirme mekanizması başlangıçta iyi olmasa da yapay zeka ve karmaşık eşleştirme algoritmaları bu işi zamanla başka hiçbir yerde olmadığı ölçüde optimize ediyor. Platform ekonomileri, söz konusu otomatik kalite kontrol mekanizmasını teşvik etmeli.

31 Aralık 2021 Cuma