DOÇ. DR. ADNAN VEYSEL ERTEMEL

Geçtiğimiz yazılarda dediğimiz gibi platformlar, özünde dijital kabiliyetler ve gelişmiş algoritmalar sayesinde üreticiler ve tüketicilerin eşsiz bir verimlilikle bir araya getirilerek etkileşime girmesini sağlayan alt yapılardır. Bu etkileşim başlangıçta bilgi alışverişiyle başlar. Ancak platformlar bu süreci kısa zamanda kolayca geliştirerek bir para birimi karşılığında mal ve hizmet alışverişinin kendi üzerinden gerçekleşmesini sağlayabilir. Örneğin Uber’den hizmet alan biri, Uber şoförüne herhangi bir ödeme yapmaz. Uber platformu, müşterilerin kredi kartı ile para akışını ve şoförlere yapılan ödemeyi kendi üzerinden geçecek şekilde gerçekleştirir.Böylece platformun kontrolü ve gücü zamanla artmış olur.

KOLAY VE VERİMLİ ETKİLEŞİM

Dijital teknolojilerden faydalanarak etkileşimi daha kolay ve verimli hale getirip olası pürüzleri gidermek ve özellikle talep yönünde süreci demokratikleştirmektir. Yine Uber örneği üzerinden anlatmak gerekirse bir müşteri ihtiyacı hissettiği anda birkaç saniye içerisinde akıllı telefonu üzerinden bir Uber aracı çağırabilir. İşin bu yönü bir müşteri deneyimini ifade eder. Çağrı anında sistem hemen müşterinin konumuna en yakın boş araçlardan gidilmek istenen hedef konuma, tahmini sürüş süresine, şoför adaylarının mevcut müşteri memnuniyet skoruna ve benzeri birçok kritere göre müşteri ve isteğine en uygun olabilecek aracı algoritmasıyla yönlendirir. Bu boyut da dijital platformlar sayesinde etkileşimin olabilecek maksimum verimi sağlayacak, bu sayede algılanan faydayı artıracak şekilde yapılabilmesini ifade eder.

Talep tarafında platformların süreci demokratikleştirmesine Uber platformunun araç sahibi olup da ağa katılmak isteyen yeni şoförlere açık olmasını örnek olarak verebiliriz. Benzer şekilde Skillshare ve Udemy gibi eğitim platformları akla gelebilecek herhangi bir uzman alanında kendinin uzman olduğunu düşünen herkese kapısını açarak üretimi demokratikleştirir.

İster amatör ister profesyonel her türlü yazarın yazılarını yükleyerek her türlü okuyucu kitlesiyle buluşturduğu bir platform olan Wattpad platformu da yazarlık işini demokratikleştirmiştir. Başlangıçta bir heves ya da hobi olarak yazan birçok kişi topluluklardan gelen olumlu tepkiler sayesinde önceleri planlamadığı halde yazılarını seri hale getirip sonrasında kitaplaştırmış ve çok satan kitapların yazarı haline gelmişlerdir.

METCALFE KANUNU

Platform iş modellerinin önemli bir özelliği de kısa sürede ağ etkisiyle katlanarak büyümesidir. Bu olguyu Metcalfe Kanunu ile açıklamak mümkün. Metcalfe Kanunu’na göre bir ağdaki düğüm sayısı arttıkça ağdaki düğümler arasında olası etkileşim imkânı katlanarak artar ve sonuç olarak ağ üzerinde üretilen değer ciddi biçimde artar. Örneğin 3 düğümden oluşan bir ağda olası sadece 3 etkileşim söz konusu iken bu sayı 4 düğümlü bir ağda 6’ya, 5 düğümlü bir ağda 10’a, 10 düğümlü bir ağda 45’e, 14 düğümlü bir ağda ise 91’e çıkar.

08 Ekim 2021 Cuma