DOÇ. DR. ADNAN VEYSEL ERTEMEL

Geçtiğimiz yazılarda platform ekosistemini farklı boyutlarda inceledik. Bu yazıda da platform sistemlerini stratejik boyutta ele alacağız. Kısa süre içinde ağ etkisi oluşturarak çok hızlı biçimde ölçeklenebilen platform ekosistemleri zamanla çok büyük bir gücü ele geçirmiş oluyor. Bu duruma örnek olarak sahibinden.com platformunu verebiliriz. Emlak ve otomobil özelinde bütün alıcıların yer aldığı bir platform haline gelen sahibinden.com, ücretli bile olsa tüm satıcıların tercih sebebi haline gelmiş durumda.

Alibaba.com, 2014 yılında ABD’de borsaya kote olduğu zaman 25 milyar dolarlık piyasa büyüklüğüne sahipti ve o dönemde birçok batılı isim Alibaba’yı ilk defa duyuyordu. Ancak yeterince alıcı ve satıcıya ulaşarak kritik eşiği çoktan geçmiş olan Alibaba, o dönemde global bir oyuncu haline gelmişti bile… Günümüzde bu depresyonlar öylesine bir noktaya gelmiş durumda ki, Çin rejimi Alibaba ve benzeri platform sahiplerini potansiyel tehdit olarak görüp pasifleştirme yolunda radikal adımlar atmaya başladı.

Instagram platformu 2011 yılında Facebook tarafından 1 milyar dolara satın alındığında, kurucuları dahil sadece 13 kişilik bir ekipti.

ŞEFFAF VE AÇIK YÖNETİM

Geçtiğimiz günlerde son yılların popüler iş adamı ve girişimcisi Elon Musk’ın Twitter’ı 44 milyar dolara satın alması, birçok insan tarafından garipseniyor, ancak haber platformu anlamında Twitter’ın domine eden yapısını göz önünde bulundurunca bu durumu yadırgamamak gerekiyor.

Twitter platformu öylesine güçlü bir noktaya geldi ki, dönemin ABD Başkanı Trump’ın hesabını askıya alma gücünü bile kendinde görebiliyor. Özetle, tüm bunlar dijital platformlara politika yapıcıların stratejik açıdan bakarak mercek tutması gerektiğini ortaya koyuyor. Bu kapsamda incelenmesi gereken boyutlar arasında platformların nasıl para kazandığını da kapsayacak şekilde tamamen şeffaf ve açık biçimde yönetim ve sponsorluk mekanizmalarının nasıl işlediği, geliştiriciler ve kullanıcıların katılımı ve katkısı ile bunların karşılığının ne olacağının şeffaf biçimde ortaya konması yer alıyor.

SÜRDÜRÜLEBİLİR PLATFORMLAR

Bir Nasreddin Hoca fıkrasıyla konuyu bağlayalım. Bir gün Nasreddin Hoca, evinin önünde bir şeyler arıyormuş. Komşusu görmüş ve sormuş: “Hayırdır Hoca, ne yapıyorsun?” “Anahtarımı kaybettim, onu arıyorum” demiş Hoca.

Komşusu da hocayla birlikte aramaya başlamış. Bir süre geçip de bulamayınca dayanamayıp sormuş: “Hoca, anahtarını buralarda kaybettiğine emin misin?” “Yoo” demiş Hoca, “Ben anahtarı samanlıkta kaybettim.” “İyi de Hoca, niye burada arıyorsun?” diye homurdanmış komşusu. Hoca, o meşhur cevabını yapıştırmış: “Burası, samanlıktan daha aydınlık da ondan” demiş.

Aslında Nasreddin Hoca bu fıkrada bize, neyi, nerede aramamız gerektiğini ince bir mizahla gösteriyor. Bulmak istediğini, doğru yerde aramanın gerekliliğini ifade ediyor.

Platformların toplumun faydasına ve sürdürülebilir platformlar olarak kurgulanması için başlangıçta önemsenmeyen, ancak belki de ilk başta kurgulanması gereken doğru noktalara odaklanmak gerekiyor. Adil, şeffaf ve güvenilir yönetişim politikaları oluşturma hedefiyle ve ilgili biçimde tasarlanan platformlar, kuşkusuz uzun soluklu ve sürdürülebilir platformlar olacaktır.

13 Mayıs 2022 Cuma