Dr. Adnan Veysel Ertemel

Günümüz işgücü piyasasında Çin devleti dünyada en ucuz işgücüne sahip ülke konumunda... Ucuz işgücünün bir adım ötesi bedava işgücüdür. Diğer bir ifadeyle yapay zeka ve robotların hakim olduğu bir işgücü piyasası hayal olmanın ötesinde gelişen teknoloji ile birlikte hızla gerçeğe dönüşüyor. Devletlerin bu teknolojilere yaptığı yatırımlar incelendiğinde Çin’in bu konunun ülke olarak rekabetçi üstünlüğü açısından hayati önemini anlayıp çoktan yatırım yapmaya başladığını görüyoruz. Çin, birkaç yıl önce sadece yapay zeka alanına 2030 yılına kadar 1 trilyon dolar yatırım yapma kararı aldı.

KARANLIK FABRİKALAR

Otonom robotların bedava çalıştığı bir işgücü piyasası vizyonu kaçınılmaz bir gerçek olarak ortaya çıkıyor. Bir an durup makro perspektiften bakıldığında üretim kararını veren konumda olan biri olduğunuzu hayal edin. İşgücü için sizden ücret istemeyen robotlar dururken üretimi insanlara yaptırır mıydınız? Üstelik robotlar sıfır hata ile çalışıyorsa... Yine bir an robotlara işlerini kaptırmak istemeyen insanların bedava çalışmaya gönüllü olduğunu farz edelim. Rasyonel bir karar verici hata yapmamanın da ötesinde grev de yapmayan ve yorulmayan robotları tercih etmemek için hiçbir sebep bulamayacaktır... Endüstri 4.0’ın bu vizyonunda nihai hedef tüm üretimin otonom robotlar tarafından gerçekleştirildiği ve içinde hiç insan bulunmayan ‘karanlık fabrikalar’dır.

Yüz milyonlarca insanın işsiz kalacağı böyle bir vizyonda sosyo-kültürel anlamda dünyayı köklü değişikliklerin beklediğine şüphe yok... Böyle bir dünya ciddi paradigma değişikliklerini beraberinde getirecektir. Makro perspektiften baktığımızda dünyanın bilgi toplumuna geçişin sancılarını yaşadığını görüyoruz. Evet, Endüstri 4.0, otonom çalışan robotlar, 3D yazıcıların etkin çalıştığı bilgi ekonomisinde eskinin aksine bir fabrika kurmak ve işletmek için sermayeye ihtiyacı ortadan kalkacak...

SATIN ALMA GÜCÜ YOK

Peki, tümü robotlardan oluşan işgücünün ürettiği ürünleri kimler, hangi parayla satın alacak? İşsiz kalan insanların normal şartlarda satın alma gücünün de olamayacağı bir gerçek… Bu durum yaklaşmakta olan yeni dünya düzeninin halen çözüm bulamadığı bir açmaz olarak karşımızda duruyor.

Robotların neden olduğu işgücü kaybı için vergilendirmek kısmi bir çözüm olabilir. Çalışamayan insanlara temel giderlerini karşılayabilecekleri evrensel asgari ücret (Universal Basic Income-UBI) verilmesi gündemde... Böyle bir vizyonda ısınma, enerji, internet erişimi gibi temel hizmetlerin herkese bedava sunulması ve vatandaşların hiç çalışmasa da evrensel asgari ücretle ölmeyecek şekilde yaşamını idame ettirebilmesi öngörülüyor.

İnsanların yapmaktan zevk aldıkları işlerle ve sosyal aktivitelerle fazlasıyla vakit geçirebileceği böyle bir dünya düzeni nasıl olurdu sizce?

Ne dersiniz? Bu bir ütopya mı gibi mi duruyor yoksa distopya mı? Yeni bir dünya düzeni mi, yoksa yeni bir kölelik düzeni mi?

Karar sizin...

29 Mayıs 2020 Cuma