DOÇ. DR. ADNAN VEYSEL ERTEMEL

Kayıt zinciri (blokzincir) teknolojisi eskiden dijital ortamda yapılması hayal dahi edilemeyen birçok kavramı mümkün hale getirmeye devam ediyor. 2021 yılı ve devamında bu teknoloji üzerindeki ‘yeni büyük devrim’ NFT oldu. NFT sektörü, 2021 yılı içinde 4 milyar doları geçen işlem hacmine ulaştı.

PEKİ, NEDİR BU NFT?

İngilizce Non-Fungable-Token (kısaca NFT) ifadesinin kısaltılmışı olarak adlandırılan bu kavram, Türkçeye ‘takas edilemez jeton’ olarak çevrilebilir. Bu da, blokzinciri üzerinde, dijital bir varlığın benzersiz olduğunu ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyeceğini onaylayan mekanizma olarak ifade edilebilir. Daha basit şekilde anlatmak gerekirse, NFT; bir sertifika, bir tapu gibi düşünülebilir. Fiziki dünyadaki bir varlığın blokzincir üzerinde aidiyeti NFT ile sağlanabilir. Dünya üzerinde bulunan tüm sanat eserleri, tasarımcısı tarafından NFT’ye dönüştürülebilir. Üstelik bu dönüşüm, bir taklit ya da kopya değil, aksine ürünün tek ve orijinal olduğunun kanıtıdır. Son zamanlarda sanatçılar başta olmak üzere birçok ünlü, eşsiz nitelikteki eserlerini NFT’ye çevirerek, açık artırma ile satışa çıkarıyor.

NFT kavramı, ilk olarak 2017 yılında CryptoKitties adlı bir oyun platformu ile öne çıktı. Ethereum blokzinciri üzerinde çalışan bu platform üzerinden, kripto kedi sahiplenen kullanıcılar, bu kedilere bir sanat eseri gibi sahip oluyor. Bu kedilerin biyolojide karşılaştığımıza benzer bir yapıları var. Her bir kedinin fenotipi ve bu fenotipi yaratan bir gen dizilimi söz konusu. Bu gen dizilimlerinden gelen bilgi ile kullanıcılar farklı kedileri çiftleştirebiliyor ve yeni kediler oluşturabiliyor. Platformdaki sınırlı sayıdaki birinci nesil kripto kedi, sadece 30 günde 845 bin dolara hızlı şekilde satıldı. Aradan geçen yıllar içerisinde NFT kavramı olgunlaştı. 2021 yılına gelindiğinde, oyun kartı ve avatarı koleksiyonerliğinden sanatçıların dijital ürünlerini açık artırmaya satışına kadar birçok alanda kullanılır oldu.

Esasen dijitale dökülebilen her türlü ürün NFT’ye dönüştürülebilir. Örneğin, Amerikan basketbol ligi NBA; NBA Top Shot projesi ile basketbol maçlarındaki önemli anların video kliplerini NFT haline getirip satışa sunuyor. Söz konusu platform üzerinden şu ana kadar 1 milyar dolara yakın NFT satışı gerçekleşti.

NFT HANGİ ALANLARDA UYGULANABİLİR?

NFT’nin uyarlanabileceği çok sayıda alan bulunuyor… Bunlar oyun avatarları, silahları, giysileri, diğer eşyalar vb. dijital koleksiyon parçaları olabileceği gibi NBA örneğinde olduğu gibi önemli spor anlarının video görüntüleri, resim, müzik eseri, patent veya diğer fikri mülkiyet hakları, gayrimenkul, değerli eşyalar, araçlar ve diğer tüm mülkler, kayıtlar ve kimlik doğrulama belgeleri, etkinlik biletleri gibi konularda da kullanılabilir.

Sonuç olarak, NFT’nin henüz deneysel aşamada olduğunu, ancak yine de çalıştığını görüyoruz. Günümüzde daha çok koleksiyon değeri olan şeyler alınıp satılsa da verilen örneklerde de görülebileceği gibi NFT çok daha fazlasını ifade ediyor. Esasında bir topluluk, arasındaki sosyal sözleşme ile bir şeyi değer kabul eder ve değer konusunda konsensüs sağlanırsa o değer artar
ya da azalır. Toplumsal bir şeydir bu değer algısı. Yeni kuşağın yeni değer algısı da dijital içerikler… NFT’nin hangi farklı alanlarda nasıl bir potansiyel barındırdığına örnek olarak Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey’nin attığı Twitter’ın tarihindeki ilk tweeti, NFT olarak
2.9 milyon dolara satılmasını örnek verebiliriz. Dünyaca ünlü sanatçı Beeple’ın ‘Everydays: The First 5000 Days’ isimli dijital sanat eserinin 69 milyon dolara alıcı bulması da NFT’nin potansiyeli hakkında verilebilecek bir başka çarpıcı örnektir.

28 Ocak 2022 Cuma