Dr. Adnan Veysel Ertemel
Dijital devrimi, sektörümüz ne olursa olsun hem karşılaşabileceğiniz en büyük fırsat hem de başa gelebilecek en büyük tehdit olarak görmek gerekli. Bu durum tarım, eğitim, medikal sektörleri gibi başlangıçta dijitalleşmeyle hiç ilgisi olmadığı düşünülen sektörler için de geçerli. Yıllar içerisinde dijital devrim birçok konuda iş yapma şekillerini köklü bir biçimde değiştirdi. Eskinin birçok iş modeli anlamsızlaşırken yeni iş modelleri öne çıkmaya başladı. Örneğin tüketicilerde tek yönlü monolog iletişim tarihe karıştı. Bunu yerini dünyanın her yerindeki tüketicilerle 7/24 gerçek zamanlı çift yönlü iletişim aldı. Sosyal medya devrimi sayesinde kendi aralarında da her an iletişim içinde olan ve hiç olmadığı kadar güçlenmiş tüketiciler markaları çok kısa süre içerisinde vezir de rezil de edebilir konuma geldi…
Dijital ekosistemin üzerine oturduğu en önemli mekanizma olarak dikkat ekonomisini gösterebiliriz…
Sosyal medya devriminde, her bir tüketici aynı zamanda bilgi üreticisi rolünde. YouTube, Twitter ve Instagram bunun birer örneği. Üretilen bilginin üssel olarak arttığı bu çağda, hepimizin tüm işlere ayırması gereken zaman 24 saat ve bu sürenin artması mümkün değil.
Bundan 20 yıl öncesinde bilgi teknolojileri yöneticilerinin en büyük vaadi, ‘yakında bilginin parmaklarımızın ucuna geleceği’ydi. Akıllı telefonların hayatımıza girdiği çağımızda bilgi parmaklarımızın ucunda. Ancak dikkat kesilmesi gereken onca iş arasında parmaklarımızın ucuna kadar gelen bilgiyi okumaya fazladan dikkat ayrılamadığı takdirde kimse o bilgiden haberdar olamayacak. Günümüzde iletişim ağlarındaki bant genişliği sorun olmaktan çıktı, insanoğlunun bilgiyi işlemedeki bant genişliği yeni darboğaz olmaya başladı.
Dikkat ekonomisini ilk ortaya atan Herbert Simon, bilgideki hızlı artışın dikkat konusunda kıtlığa neden olduğunu belirtmiştir.
DİKKAT NEDİR?
Dikkat; herhangi bir olgu konusunda farkındalık ve karar verme adımları arasında bulunan ‘odaklı zihinsel kilitlenme’dir. Başka bir ifadeyle dikkat, karar verme sürecinde birleştirici nitelikteki kayıp halkadır. Dikkati, tam anlamıyla bilgi çağının en geçerli akçesi olarak tanımlayabiliriz. Günümüzde gelinen noktada tüketiciler karşılaştıkları bir yazının ilk birkaç cümlesinden fazlasını okumaz oldular. Tam da bu nedenle Twitter gibi okuyucuya konunun özünü sunan (bilgi üreticisine de meramını 140 karaktere sığdır diyerek meydan okuyarak) çözümler ön plana çıkmaktadır.
BİR PAZARLAMA SÜRECİ OLARAK DİKKAT
Her pazarlama sürecinde olduğu gibi dikkat ekonomisinde de bir değer alışverişi söz konusudur. Ancak dikkat ekonomisindeki alışveriş dolaylıdır. Tüketicilerle hizmet sağlayıcı arasında güven esaslı görünmez bir sözleşme vardır. Buna göre tüketiciler kısıtlı ve değerli dikkat ve zamanını hizmet sağlayana vermeleri karşılığında, ilgili, kişiselleştirilmiş ve faydalı hizmetler alır. Vaat edilen hizmetler aynı koşullarda verilmeye devam ettikçe bu durum devam eder. Tüketicilerin her gün belli bir süre dikkatini çekmeyi başaran hizmet sağlayıcılar, bu dikkati dolaylı yoldan rahatlıkla paraya çevirir.
Ülkemizden çıkan dikkat ekonomisinin başarılı bir şirketi; mobil bir oyun şirketi olan ‘goodjob games’tir. İlker Ilıcalı’nın kurucusu olduğu 2016 yılında kurulmuş şirketin geliştirdiği oyunlar dünya çapında 900 milyon kez indirildi. Tüketicilerden tek bir kuruş ücret almayan şirket, reklam verenler aracılığıyla elde ettiği kazanç sayesinde Türkiye’nin sınırötesi iş yapan sayılı vergi mükelleflerinden biri haline geldi…