Özü itibarıyla dünyanın en eski ticaret yöntemi olan ‘takas’ın geliştirilmiş halidir barter. Bu uygulama kapitalizmin en belkemiği konumundaki para sistemi olmadan alışverişin devam edebilmesinde bilinen en temel ticaret yöntemidir.

Barter uygulaması; doğrudan iki tüccarın veya iki ayrı mal sahibinin mallarını değiştirmek suretiyle ticaret yapmaları yerine, barter şirketine üye olmaları ve bu üyelik sistemi aracılığı ile ihtiyacı olan malı veya hizmeti alabilmesi sistemi olarak tanımlanabilir. Bu anlamda sistemde takas yapanların birbirini tanıyıp bulmaları gerekmez. Sisteme üye olan elinde bulunan barter çeklerini kullanarak ihtiyacı olan malı veya hizmeti temin eder. Bu alışverişte para yerini bir anlamda barter çeki alır.

Ancak bu çek bildiğimiz anlamda kambiyo senedi hükümlerini taşıyan bir çek değildir. Aracı barter kuruluşu ise bu işleme aracılık ettiği için bir komisyon alır.

Barter sisteminde önemli olan sisteme koyacak bir mal veya hizmet sağlayıcısı olmaktır. Sisteme üye olmak için mevcut uygulamalarda genel olarak bir üyelik aidatı söz konusu oluyor. Sistemin geliştirilmesiyle bu üyelik aidatı konusu da devreden çıkarılabilir. Sistemin gelişmesi ise yasal altyapının oluşturulması ile doğrudan ilişkilidir. Buna karşılık barter şirketinin esas kazancı yapılan işlemlerden aldığı komisyondur. Barter uygulaması gelişme potansiyeli olan önemli bir uygulamadır.

Şayet gelecekte para sisteminin yerini bir uygulama dolduracaksa bu barter olacaktır.

Ne yapılabilir

Barter uygulaması bugüne kadar devam ettiği süreçte sadece Türk Ticaret Kanunu uyarınca adeta tellal hükümleri çerçevesinde faaliyet icra eder durumdadır. Oysa bu uygulama aynı zamanda önemli bir finansal fonksiyon durumundadır. Bu uygulamanın finansal kurumlar çerçeve yasası içerisine alınması önemli olacaktır. Bu sayede bu kurumlarla yapılan işlemler açısından damga vergisi başta bazı vergi istisnaları da uygulanabilir hale gelecektir. Halihazırda özü itibarıyla firmaların kendi ürünlerinin pazarlanması sistemi ile başlayan tüketici finansman şirketleri finansal kurumlar kanunu kapsamında bulunuyor. Buna karşılık daha geniş bir ticari alanı içermesi gereken ve hem ulusal hem de uluslararası ticaret anlamında önemli gelişme alanı bulunan barter uygulamasının bu düzenleme kapsamında olmaması bu uygulamanın gelişiminin önünde önemli bir engel oluşturuyor. Böyle önemli bir ticari alanın dolaylı düzenlemelerle devam ettirilmesinin, zaman içerisinde bu kurumların bazı vergisel sorunlarla karşılaşmaları riskini de beraberinde taşıdığını unutmamak gerekir. Temennimiz, en kısa sürede bu alanın da yasal bir çerçeveye kavuşturulmasıdır.

17 Temmuz 2017 Pazartesi