ngur@medipol.com.tr

Enflasyon oranları birçok ülkede geriliyor. Küresel enflasyondaki düşüşün arka planında tedarik zincirlerindeki ve emtia piyasalarındaki sorunların azalmasının yanı sıra sıkı para politikası uygulamaları var. G20 ülkeleri arasında çift haneli enflasyona sahip iki ülke kaldı: Arjantin ve Türkiye. Arjantin, IMF’den destek almış olmasına rağmen bir türlü istikrarı sağlayamadı. Peso’nun değer kaybı, kuraklık ve siyasi karışıklıkların etkisiyle ülkede enflasyon yüzde 116 seviyesine yükseldi. 

Arjantin’deki kadar yakıcı olmasa da Türkiye’de de enflasyon çok büyük bir problem. Ekim 2022’de yüzde 85.51’le zirveye çıkan yıllık enflasyon, 8 ay arka arkaya gerilemişti. Ancak, bu düşüş trendinin sonuna geldik. Enflasyon yeniden kafasını yukarı kaldırdı. 

Merkez Bankası, yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 22.3’ten yüzde 58’e güncelledi. Enflasyonun yılı bu oranın üzerinde kapatma riski de var. 

TETİKLEYİCİ UNSURLAR

Seçimlerin ardından geçen iki aylık süre zarfında enflasyonu tetikleyici bir dizi gelişme yaşandı. Sepet kur yüzde 35 artış kaydetti. 

TL’deki değer kaybı, tüm ithal ürünlerin fiyatlarının artmasına neden oldu. Üretim maliyetleri sadece kur üzerinden değil, ücretler üzerinden de baskı yedi. Ara düzenleme ile asgari ücret, yüzde 34 oranında arttı. 

Merkez Bankası tahminlerine göre, asgari ücretteki bu artışın tüketici enflasyonunu yüzde 2.7-4.1 puan arasında yukarı yönlü çekebileceği belirtiliyor.

KDV ve ÖTV gibi dolaylı vergilerde oranların yükseltilmesi, fiyatlar genel seviyesini yukarıya çekti.

Benzin ve motorindeki vergi ayarlaması sonrası pompa fiyatları adeta uçuşa geçti. Enerji maliyetlerindeki artış, sanayi üretimi ve taşımacılığı etkileyerek iğneden ipliğe her şeyin fiyatını kaçınılmaz olarak yükseltiyor.

CANLI İÇ TALEP

Enflasyonu körükleyen unsurlar sadece arz ile ilintili değil. Canlı iç talep de enflasyonu besliyor. Tasarruf araçlarının reel getirisi cazip olmadığı için insanlar, enflasyondan korunmak amacıyla harcamalarını öne çekiyor. 

Kart ile yapılan harcamalardaki yıllık bazlı artış oranları yüzde 150’ye yaklaştı. Tüketim harcamalarındaki coşku dönüp dolaşıp enflasyonu yukarı tırmandırıyor. 

Önümüzdeki 6 ila 9 aylık süreçte enflasyonda hissedilir bir artış yaşanacak. Merkez Bankası, enflasyonun daha fazla kontrolden çıkmaması için para politikasını sıkılaştırıyor. Ayrıca, Merkez Bankası ve BDDK eşgüdümlü biçimde tüketici kredileri ve kredi kartları üzerinden yapılan harcamaları dizginlemeye çalışıyor. Enflasyonla mücadele için bunların yapılması şart. Hatta daha fazla parasal sıkılaşmaya ihtiyacımız olacak. Kısa ve orta vadede enflasyonu artıran unsurların üzerine gitmek tek başına yeterli olmayacaktır. Aynı zamanda yüksek enflasyona neden olan yapısal sorunların çözümüne yönelik uzun vadeli politikalara da yönelmeliyiz.

07 Ağustos 2023 Pazartesi