Tüketici davranışları geleceğe yönelik çok önemli sinyaller verir. Tüketicinin harcama konusunda kendini rahat hissetmesi için ekonomiye ve geleceğe olan güveninin yüksek olması gerekiyor. Geleceğe yönelik kaygısı olanlar, önünü göremeyenler hemen harcama eğilimlerini azaltır ve tasarruf eğilimlerini artırırlar. O zaman piyasalarda durgunluk baş göstermeye başlar. Böylece satışlarda yavaşlama kendini gösterir. Daha sonra da yatırım isteğinin azalmasıyla birlikte yatırımlarda daralma başlar.

Bu gelişmeler nedeniyle tüketici güvenini takip etmek önemli. Harcama isteği buradan net görüneceğinden gelecekte piyasalarda canlılık veya durgunluk beklendiğine dair ipuçlarını buralarda bulmak mümkün.

TÜKETİM EĞİLİMİ

Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 22 Kasım 2016 günü açıklandı, kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 6.9 oranında azaldı; ekim ayında 74.04 olan endeks değeri kasım ayında 68.93 oldu.

Bu veri tüketicinin tüketim eğiliminde azalma olabileceği anlamına gelir. Tüketici eğilimi 2016 yılının en düşük rakamlarına yakın olsa da 2015 yılına göre hâlâ iyi bir veri. Yani düşüş dünyanın sonu değil. Burada daha fazla devam edip etmeyeceği takip edilmeli. Her düşüş talep eğiliminde daralma olabilme ihtimalinin artması demektir.

Sırayla detaylara bakalım…

GENEL EKONOMİK DURUM

Hanenin maddi durum beklentisi endeksi bir önceki aya göre yüzde 5.4 oranında azalarak kasım ayında 89.01 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durumunun daha iyi olacağını bekleyenlerin oranının düşmesinden kaynaklandı. Kısacası biraz daha az kazanabiliriz demek.

Ekim ayında 101.62 olan genel ekonomik durum beklentisi endeksi yüzde 6.5 oranında azalarak, kasım ayında 95.06 oldu. Bu düşüş, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durumun daha iyi olacağı yönünde beklentisi olan tüketicilerin sayısının bir önceki aya göre azaldığını gösterir.

İşsiz sayısı beklentisi endeksi bir önceki aya göre yüzde 7.6 oranında azalarak, kasım ayında 71.3 oldu. Bu azalış, gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında düşüş bekleyenlerin azalmasından kaynaklandı.

TASARRUF İHTİMALİ

Tasarruf etme ihtimali endeksi yüzde 12.7 oranında azaldı. Ekim ayında 23.27 olan endeks, kasım ayında 20.33 değerine düştü. Bu düşüş, tüketicilerin gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimallerinin bir önceki aya göre azaldığını gösterir. Bu veri şu ana kadar olan verilerden çok daha önemli. Zira gelirde azalma, genel ekonomik ortamda daha karamsar olma ayrı bir şeydir. Tasarruf etme eğiliminin de bunlarla beraber azalması kazanılamayan paranın tasarrufu da olmaz demek. Kısacası daralma ve küçülme demek. Bu psikolojik beklentileri bir an önce düzeltecek tedbirler alınmalı. Aksi halde 2017 yılı bizleri bir hayli terletebilir.

28 Kasım 2016 Pazartesi