Hikmet Baydar

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 24 Kasım 2020 tarihli bültenine göre, sektörel bazda güven endeksleri şu şekilde gerçekleşmiş: Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi kasım ayında bir önceki aya göre; hizmet sektöründe yüzde 2.8 azalarak 77.5, inşaat sektöründe yüzde 5.7 azalarak 79 olurken, perakende ticaret sektöründe 95 ile aynı düzeyde kalmış.

İlk bakışta endekslerin 100 seviyesinin altında olması olumsuz olarak yorumlanabilir. Ancak genel gidişe baktığımızda, pandemi başlangıç dönemi olan Mayıs 2020’ye göre kıyaslanmayacak kadar iyi seviyelerde. Bu veriler, panik havasının bittiğini açıkça gösteriyor.

Nisan 2020’de hizmet ve inşaat sektöründe 50 seviyelerine kadar, perakende ticaret sektöründe ise 70’li seviyelere kadar düşüş göstermişti. Bilahare Temmuz 2020’ye kadar düzenli bir artış gösteren endeksler, Temmuz 2020’den sonra perakende ticaret sektöründe yatay seyretmiş, inşaat sektöründe düşüş eğilimine girmiş, hizmet sektöründe ise Ekim 2020’ye kadar artmaya devam etse de Kasım 2020’de bir miktar düşüş kaydetmiş. Özellikle perakende sektörü 100 seviyesinin üzerine kolaylıkla çıkabilirken, Nisan 2020’den bu yana 100 seviyesinin üzerine çıkamamış. Genel olarak pozitif bir beklenti yerine, negatif beklentilerde azalma diye yorumlayabileceğimiz genel bir tabloyla karşı karşıyayız.

SATIŞ FİYATLARI BEKLENTİSİ

Endeksteki bu gelişmenin sebeplerine baktığımızda; son 3 aylık dönemde iş durumu, son 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep ve gelecek 3 aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisinde Kasım 2020’de hizmet sektöründe düşüşler olmuş. Perakende ticaret sektöründe ise değişim bir önceki aya göre sıfır. Ancak inşaat sektöründe özellikle alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyinde bir önceki aya göre yüzde 10.3 düşüş gerçekleşmiş. Buradan önümüzdeki yakın dönemde inşaat sektörünün ciro beklentisinin pek de olumlu olmadığı sonucuna varıyoruz.

Burada ilgimizi çeken en önemli nokta, gelecek 3 aylık dönemde satış fiyatları beklentisi tüm sektörlerde 100 seviyesinin çok üzerinde. Bu durum önümüzdeki dönem enflasyonun artacağı beklentisini yansıtan bir gösterge olabilir.

DAHA DİNAMİK MALİYET KONTROLÜ

Sektörel bazda baktığımızda, gelecek 3 aylık dönemde satış fiyatları beklentisi perakende ve ticaret sektörü için 149, inşaat sektörü için 122.1, hizmet sektörü için ise 113.8 olarak belirlenmiş. Gerek faizlerdeki çıkış, gerekse kurdaki yukarı hareket nedeniyle ithal girdi maliyetinin artması enflasyon konusunda beklentilerin yukarı çekilmesine neden oluyor.

Gerek kapasite kullanım oranı gerekse sanayi üretim verileri hâlâ çarkların döndüğünü gösterse de fiyatlardaki yükseliş beklentisi dikkatle analiz edilmeli ve bu beklentiyi kırıcı politikalar üretilmeli. Pandemi bittiği takdirde talep enflasyonu ve üretimin talebi geçici bir süre karşılayamama riskleri bizleri bekliyor. Bakır fiyatlarının tarihi zirvelerine tırmanması da bu konuda en güzel örneklerden biri.

Bu durumda hem daha dinamik maliyet kontrolü hem de daha aktif satınalma politikası yürütmek ve detaylı analiz yapmak çok önemli.

27 Kasım 2020 Cuma