DOÇ. DR. ADNAN VEYSEL ERTEMEL


Dijital dönüşüm sürecinde yaşamımızda gittikçe daha sık görmeye alıştığımız platform ekosistemlerinin işleyiş mekanizmasını inceleyen yazı dizimize kaldığımız yerden devam ediyoruz. Bu yazıda platform iş modelinde mimariyi kurgularken en başta tasarlanması ve çok iyibiçimde kurgulanması gereken en temel mekanizma olan ‘çekirdek etkileşim’i inceleyeceğiz.

Hangi sektörde ve hangi platform için söz konusu olursa olsun çekirdek etkileşim özünde; 1. Katılımcılar, 2. (değiş tokuşu yapılan en temel) Değer birimi ve 3. Filtre (eşleştirme) mekanizmasından oluşur.
Bu temel unsurları tek tek inceleyelim.

1. KATILIMCILAR

Sistemin bir değer oluşturabilmesi için alıcı ve satıcı, hizmeti alan ve sunan vb. olmak üzere katılımcıların varlığına ihtiyaç var. Sahibinden.com’da emlak ve araç sahiplerine bu malları satın almayı düşünen potansiyel alıcılar, katılımcı kitlesini oluşturur. Uber benzeri bir platformda ise kendi aracıyla şoförlük yapmak isteyen sürücüler ile hizmeti alan tüketiciler, kullanıcı kitlesini oluşturur.

2. DEĞER BİRİMİ

Değer birimi alışverişi yapılan en temel unsurdur. Bu değer birimi YouTube’da sisteme yüklenmiş olan bir video iken, Instagram’da paylaşılan bir fotoğraftır. Uber’de ise platform sayesinde alınan kolay hizmettir.

3. FİLTRE (EŞLEŞTİRME) MEKANİZMASI

Platformu tercih nedeni haline getiren ve karmaşık algoritmalarla başka yerde bulunamayacak ölçüde etkin bir eşleştirme sağlayan mekanizmayı ifade eder. Örneğin, Uber gibi bir örnekte istekte bulunan kullanıcının nerede olduğu, nereye gitmek istediği, sürücü tercihinde belirtmiş olduğu minimum asgari şartlar (sürücünün minimum ortalama puanı) vs. birçok farklı kriteri göz önünde bulundurarak o anda en yakın konumda bulunan ve müsaitliği / rotası en uygun aracı yönlendirerek tüm katılımcılar için en uygun ve verimli çözüm sunulur. Platformun optimizasyon yaparak sunduğu bu katma değer, zamanla tüm paydaşları için platforma bağımlılık yapıcı bir özellik haline gelir.

Söz konusu durum YouTube videoları için de geçerli. Kullanıcılar sadece aradığı anahtar kelimelerle uyuşan videoları değil, aynı zamanda sonuçlar içerisinde konuyla ilgili en çok izlenen ve beğeni almış videoları görüntüler.

Hatta platform zamanla, yapay zekadan da faydalanarak kullanıcıların profilini ve geçmiş izleme davranışını analiz ederek, geçmişte izlenen videolarla uyumlu kişiselleştirilmiş sonuçlar görüntüler.

Özetle, sofistike yazılım algoritmaları ve yapay zeka ile donatılmış eşleştirme mekanizmaları sayesinde dijital platformlar tercih edilen, hatta geleceğin vazgeçilmez çözüm alternatifleri olarak öne çıkıyor.

17 Aralık 2021 Cuma