OVP ile istihdam teşvikleri yeniden şekillenecek!

Önümüzdeki 3 yılda ekonomik hayatımızı şekillendirecek olan Orta Vadeli Program ile kafa karışıklığına yol açan çok sayıdaki teşvik uygulamasına neşter atılacak. Teşviklerden etkin olmayanlar sonlandırılacak. Kadın, genç ve engellilere yönelik teşviklerin ise ağırlığı artırılarak teşvik sistemi sade ve etkin bir yapıya kavuşturulacak.

Ülkemizde kayıtlı istihdamın artırılması ve işsizliğin önlenmesi başta olmak üzere bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik yatırımların özendirilmesini teminen çok sayıda SGK sigorta primi teşviki, destek ve indirim söz konusu.   

Resmi Gazete’de yayımlanan ve önümüzdeki 3 yıllık ekonomik hayatımızı şekillendirecek olan Orta Vadeli Program’da (OVP), başta istihdam teşvikleri olmak üzere tüm devlet teşvik ve desteklerinin etki analizi yapılarak yeniden düzenlenmesi öngörülüyor.

ÖNGÖRÜLEN GENEL DESTEKLER 

OVP ile hazırlanmakta olan 12. Kalkınma Planı’nın (2024-2028) genel çerçevesiyle uyumlu olarak, yüksek katma değerli üretimin teşvik edilmesi, iş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi amaçlanıyor. 

Bu çerçevede;

* Ar-Ge teşviklerinin, stratejik teknoloji alanlarında ülkede birikim oluşumuna katkı sağlayacak şekilde güdümlü hale getirilmesi,

* Girişim ekosisteminin geliştirilmesinde, şirketlerin çalışanlarına yönelik teşvik edici araçlar sunabilmelerine imkân veren düzenlemelerin hayata geçirilerek, girişim şirketlerinin nitelikli personel istihdam etmelerinin kolaylaştırılması,

* Ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin mesleki eğitim, yetkinlik ve becerilerini dikkate alan programların hayata geçirilmesi, 

* Yatırım teşvik sisteminin, yapılacak etki değerlendirmelerinden yararlanılarak amaç ve destek unsurları açısından sadeleştirilerek yeniden yapılandırılması,

* Yüksek katma değerli ürün gruplarına yönelik mevcut yatırım teşvik sistemiyle entegre bir biçimde seçici ve odaklı olarak daha etkin uygulanması,

* Bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılmasına yönelik yatırım teşvik politikalarının etkin bir şekilde uygulanarak, deprem bölgesine yönelik oluşturulan yatırım teşvik paketi aracılığıyla bölgede yatırım, üretim ve istihdamın hızla toparlanması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için destek uygulamalarının geliştirilmesine devam edilmesi, mezkur OVP’de yer alan hedeflerden birkaçı...

UYGULAMADAKİ TEŞVİKLER

Aşağıdaki tabloda SGK aracılığıyla her bir istihdam teşvik ve desteği için yapılan ödeme tutarlarına yer verildi. Bu teşviklerin başında hemen hemen tüm özel sektör işverenlerinin faydalandığı 5 puanlık indirim teşviki yer alıyor. Ardından ilave istihdam desteği ile asgari ücret desteği geliyor. 

2023 Temmuz ayından itibaren asgari ücret destek miktarı yeniden düzenlenerek yürürlüğe kondu. Sosyal Güvenlik Kurumu aracılığıyla işverenlere yönelik 20’yi aşkın teşvik ve destek uygulanıyor. 2020 yılında bu teşvik ve destekler için toplam 45.8 milyar TL ödeme yapılırken, 2021 yılında bu rakam 66 milyar TL’yi aştı. 2022 yılında ise İşsizlik Sigortası Fonu ve hazineden toplam 109 milyar TL’ye yakın SGK prim teşvik ve destek ödemesi yapıldı.

ETKİN OLMAYAN TEŞVİKLER SONLANDIRILIYOR

OVP’de istihdam teşviklerinden etkin olmayanların sonlandırılması öngörülüyor. Ancak kadın, genç ve engellilere yönelik teşviklerin ağırlığının artırılarak teşvik sisteminin sade ve etkin bir yapıya kavuşturulması hedefleniyor. Aslında bu hedef doğrultusunda halen Dünya Bankası ile SGK arasında imzalanan protokol esas alınarak, İŞKUR işbirliğinde, istihdam teşviklerinin/desteklerinin fayda ve maliyetlerinin değerlendirilmesini hedefleyen etki analiz çalışması yürütülüyor.

Yapılan protokolde, teşviklerin etki analizinin iki kısım halinde yapılacağı planlanmış olup ilk kısma yönelik rapor, Dünya Bankasınca taraflara iletildi. İkinci kısmın çalışmaları için gerekli olan veri, İŞKUR ile SGK arasındaki protokol gereği İŞKUR’a iletildi. Ancak, hem kurumların veri desenleri ile veri tabanlarındaki farklılıklardan hem de Covid-19 salgını nedeniyle süreç uzadı. 

Teşvik ve desteklerde diğer bir sorun, farklı şartlar ihtiva eden çok sayıda teşvik uygulamasının olması. Bu durum, maalesef işverenlerde kafa karışıklığına yol açıyor. Sonuç itibarıyla birçok işveren, hakkı olduğu halde bazen bu teşviklerden yararlanamıyor, bazen de daha cazip teşvik yerine daha az kârlı teşvikleri tercih etme zorunda kalıyor. Bu sorunun giderilmesi için işverenlerin teşvik seçmesi yerine en kârlı teşviklerin işverenler lehine otomatikman SGK tarafından yararlandırılması yerinde olacak. 

Önümüzdeki süreçte OVP gereği bütün teşviklere daha detaylı neşter atılacağı görülüyor. İstihdam açısından dezavantajlı grupta bulunan kadınlar, gençler ve engellilere yönelik teşviklerin ise daha da geliştirilmesi söz konusu olacak.

09 Ekim 2023 Pazartesi