Yürürlüğe giren EYT Kanunu gereği, sandık iştirakçilerinin emeklilik başvurusu yapabilmeleri için iki şart aranıyor: Sigortalılık süresi ve prim gün şartının doldurulması.

Kamuoyunda EYT Kanunu olarak bilinen ‘Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’, 3 Mart 2023 günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. EYT Kanunu’nda şartları sağlayan sandık çalışanları da yaş koşulu olmadan hemen emekli olma imkanına sahip. Sandık çalışanlarının hangi şartlarla emekli olabilecekleri bu yazımızda değerlendirildi.

SİGORTALILIK STATÜSÜ

Genel olarak sandık iştirakçileri, SGK’nın uygulama kanunu olan 5510 sayılı Kanun açısından 4/1-a kapsamında sigortalı sayılıyor. 

Belirtilen kanun hükümlerine göre sandık iştirakçileri, sandıktan aylık ve gelir alanlar ile bunların hak sahiplerinin sağlık ve sosyal sigorta yardımlarının sağlanması ile primlerinin tahsil edilmesine ilgili sandık mevzuat hükümlerine göre sandıklarca ve sandık iştirakçilerini istihdam eden kuruluşlarca devam edilecek. SGK (5510 sayılı) Kanunu’nun kısa vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası hariç diğer hükümleri bakımından; vakıf senetlerinde 5510 sayılı Kanuna aykırı hükümler bulunması halinde kanun hükümlerinin uygulanması gerekiyor. Sandıklar hakkında SGK tarafından devralınacakları tarihe kadar geçecek olan sürede SGK Kanunu’nun prim tahsilatı, kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına ilişkin hükümleri uygulanmayacağından sandık üyelerinden vakıf senetlerinde belirlenen tutarda iş kazaları ve meslek hastalıkları primi ile hastalık sigortası primi alınmaya devam edilecek. SGK, oluşturduğu ‘Gesak programı’ ile birlikte mezkur çalışanların tescil ve hizmet kayıtlarını elektronik ortama taşıdığından sandık çalışanlarının sigortalılık ve emeklilik işlemleri devam ettiriliyor. 

EMEKLİLİK ŞARTLARI

Yürürlüğe giren EYT Kanunu gereği sandık iştirakçilerinin emeklilik başvurusu yapabilmeleri için iki şart bulunuyor. Birinci şart, sigortalılık süresidir. Bu açıdan değerlendirdiğimizde genel olarak kadınlar için 20 yıl, erkekler için ise 25 yıl sigortalılık süresini doldurmaları gerekiyor. Aksi takdirde bu şartın yerine getirildiği tarihte emeklilik söz konusu olabilecek. İkinci şart ise yukarıda yer verdiğimiz tabloda belirtilen prim gün şartının doldurulması zaruridir. Yaş şartı tamamen kaldırıldı. Keza EYT Kanunu’nda yapılan düzenleme ile;

• 8 Eylül 1999 (dahil) tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlayanların,
• 9 Eylül 1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına rağmen sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat hükümlerine göre yaptıkları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 (dahil) öncesi olacak şekilde geriye götürülenlerin, mevcut mevzuattaki emekliliğe hak kazanma koşullarından yaş şartının kaldırılması öngörülüyor. Bu düzenleme ile birlikte yaş koşulunun kaldırılması, hakkın iadesi açısından çok önemli bir düzenlemedir.

Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren EYT Kanunu’na göre SSK’lı EYT’liler, sigortalı olarak işe başladıkları tarihe göre yukarıdaki tabloda gösterilen prim koşuluyla emekliliğe hak kazanacak. 23 Kasım 1980 tarihi ve öncesinde sigortalı olan erkekler ile 23 Mayıs 1985 tarihi ve öncesinde sigortalı olan kadınlar, yine 5 bin gün prim koşuluyla emekli olacak. İzleyen tarihlerde sigortalı olanlar kademeli olarak daha fazla prim koşuluyla emekliliğe hak kazanacak. Nihayetinde sigortalı işe başlangıcı en geç olan EYT’liler, 5 bin 975 bin gün prim koşuluyla emekli olacak.

EMEKLİLİKTEN SONRA YENİDEN ÇALIŞMA

Sandıktan malullük ve yaşlılık aylığı alırken, kanunun 4/1-a (SSK) kapsamında çalışmaya başlayanların, hem emekli aylığı hem çalıştıkları işyerinden maaş almaları mümkün. Bunun için işverenleri tarafından sosyal güvenlik destek primine tabi tutularak SGK işlemlerinin yapılması gerekiyor. Kesilecek yüzde 30 orandaki prime ilave olarak kısa vadeli sigorta kollarına ait oran (yüzde 2) da eklenerek kuruma bildirilecek. Emeklilikten sonra kendi nam ve hesabına ya da işyeri açarak veya şirket ortağı olanlardan ise 2011 yılından itibaren yüzde 15 oranında alınan sosyal güvenlik destek primi, 29 Şubat 2016 tarihinden itibaren kaldırıldı. Bu nedenle anılan kişilerden sosyal güvenlik destek primi kesintisi yapılmayacak.

13 Mart 2023 Pazartesi