DOÇ. DR. ADNAN ERTEMEL

İnternet devriminin ilk yıllarında internet üzerindeki bilgiye erişebilmek için bireyler hiç de kullanıcı dostu olmayan metin tabanlı ara yüzlerle uğraşmak zorunda kalıyordu… Bu durum, 1990’lı yılların başlarına kadar devam etti.

O yıllarda icat edilen kullanıcı dostu grafik tabanlı web tarayıcılar, internet erişimini olağanüstü biçimde kolaylaştırarak bu konuda eğitimli olmayan insanların da internete rahatlıkla erişebilmesinin önünü açtı.

Tam da bu günlerde benzer bir sürecin blokzincir (blockchain) teknolojisinde yaşanmakta olduğunu görüyoruz. Halen emekleme aşamasında olan blokzincir teknolojisi, özünde ‘güven’ unsurunu mevcut internet protokolünün üzerine yeni bir katman şeklinde bina ederek, her türlü - evet her türlü iş yapmada üçüncü partilere ihtiyacı tamamen ortadan kaldıran başlı başına bir devrim niteliğindedir. Bitcoin, bu büyük resmin sadece finans ayağını ifade ediyor. Bu teknoloji geliştikçe, tıpkı internet devriminde yaşandığı gibi ortalama bir vatandaşın rahatlıkla işlem yapabileceği, hatta teknolojiye hâkim olmayan bir işletmenin de kısa süre içerisinde kendi şirket kripto varlığını (token) dolaşıma sunabileceği bir hale gelecek. Blokzincir teknolojisinin günlük yaşamımızı köklü biçimde değiştirmesi ancak bu sayede mümkün olabilecek.

FUTBOL KULÜPLERİNİN KRİPTO VARLIKLARI

Geçtiğimiz yazılarda dijitalleşme süreciyle birlikte para, itibar ve dikkat olguları arasında daha önce hiç olmadığı ölçüde akışkanlığın mümkün hale geldiğini örneklerle birlikte incelemiştik. Blokzincir teknolojisini de bu yönüyle değerlendirdiğimizde, günümüzde birçok futbol takımının taraftar kripto varlıkları çıkardığını görüyoruz. Futbol kulüpleri, birçoğu fanatik seviyede takımını tutan taraftarlarına sunduğu token’lar aracılığıyla söz konusu fanatikleri nezdinde elde ettiği kemikleşmiş itibarı paraya çevirebiliyor. Taraftar yönüyle değerlendirildiğinde futbol takımıyla taraftarın entegrasyon ve etkileşimini daha önce hiç mümkün olmadığı ölçüde çeşitli şekillerde artırmak mümkün hale geliyor. Taraftarlar, söz konusu token’ları satın alıp sahiplenerek sadece takımını sahiplendiğini ispat etmekle kalmayıp, delege mantığına benzer bir mantıkla, bu token’lar sayesinde aynı zamanda futbol takımının alacağı kritik kararlarda söz sahibi olabiliyor. Taraftarlar, diğer yandan takımın lisansladığı ürünlerin alım satımı, kulübün özel iletişim listesinde bulunma hakkı ve bu sayede kapalı devre gerçekleştirilen ayrıcalıklı etkinlik, davet ve benzeri organizasyonlara katılma hakkı elde edebiliyor.

TARİHİN EN BÜYÜK SOSYO-EKONOMİK DENEYİ

Kısaca henüz ilk evresinde olduğumuz blokzincir devrimi çeşitli amaçlar için çevrimiçi topluluklar oluşturup ortak bir amaç ve hikâye uğruna söz konusu toplulukların, fonlama, katılım, oy hakkı, ayrıcalıklı erişim ve benzeri mekanizmaları dâhil eden bir tasarımla kendi kendini idame ettirebilen birer ekosistem oluşturmak için ideal bir alt yapı sunuyor. Söz konusu tasarımda arzu edilen katma değeri oluşturan bireyler kripto-varlıkla ödüllendirilebilir. Uğruna çaba sarf edilecek ortak amaç ve hikaye doğru olduğunda ve iyi bir mekanizma tasarımı yapıldığında söz konusu kripto-projeye kısa zamanda milyarlarca dolar akıyor. Bu yönüyle sayıları binleri bulan kripto projeleri süregelen tarihin en büyük sosyo-ekonomik deneyi olarak görmek mümkün.

26 Şubat 2021 Cuma