DOÇ. DR. ADNAN VEYSEL ERTEMEL

Dijitalleşme süreci, yeni gelişen platformların zamanla ciddi bir rekabet avantajı elde etmesiyle hızlanarak devam ediyor. Bu yazımızda, geleneksel bir iş modelinin platform modeline nasıl evrilebileceğine dair stratejileri inceleyeceğiz.

1. VARLIKLARIN DEĞERLE BAĞLANTISINI KOPARMAK

Geleneksel iş modelleri sunulan çekirdek değeri kullandıkça öde (SaaS) mantığını destekleyecek biçimde dış dünyaya tamamen açık bir mekanizmayla işlemeyebiliyor. İşletmenin sunulan temel kabiliyet ya da hizmetini dış dünyaya tümüyle açık hale getirebilmesi için varlıklarının değerle bağlantısını ayırmak gerekebilir. Örneğin, bir hastane çok yüksek yatırım maliyeti olan manyetik rezonans (MR) cihazlarını sadece kendi bünyesinde değil, başkalarının da kullanımına açarak atıl kapasiteyi ortadan kaldırabilir.

2. YENİDEN ARACILIK MEKANİZMASI TASARLAMAK

Dijital platformlar aracısızlaşmayı (disintermediation) sağlarken, zamanla veri yönelimli biçimde yeni aracılar (re-intermediaries) olarak öne çıkabiliyor. Örneğin sahibinden.com, emlak ve araba alım satımının geleneksel aracıları olan emlakçılar ve oto galericilerinin zamanla etkisini yitirmesine neden oldu. Bir yandan da veri yönelimli eşsiz eşleştirme mekanizması sayesinde zamanla ‘yeniden aracı’ mantığına iyi bir örnek teşkil ediyor. Kısaca, başarılı dijital platformlar, daha hızlı ve daha verimli biçimde ölçeklenebilmek adına toplulukların geri bildirimleri ve karmaşık algoritmalardan yararlanırlar.

3. VERİ YÖNELİMLİ İTİBAR / GÜVEN KATMANLARI İNŞA ETMEK

Başarılı platformlar, veri yönelimli işleyişi sayesinde zamanla alıcı ve satıcılar arasındaki etkileşimi kolaylaştırıcı ve güven unsurunu inşa eden mekanizmalar geliştirirler. Örneğin, Amazon ya da eBay’de alışveriş yapan müşteriler, satıcıların, geçmiş müşterilerin uzun vadeli yorum ve puanlamalarıyla yıllar içerisinde oluşan itibar puanını inceleyerek kimden alışveriş yapacağına karar verir. Çoğu zaman bir miktar daha yüksek bir meblağ söz konusu olsa bile tüketiciler, daha az güven telkin eden satıcılar yerine mağaza puanı daha yüksek olan satıcıları tercih eder.

Toplulukların crowdsourcing mantığında oluşturduğu bu ilave güven katmanı, zamanla aynı işi yapmayı amaçlayan yeni oyunculara karşı stratejik rekabet avantajı unsuru haline gelir. Yelp.com, ABD ve gelişmiş birçok ülkede kafe ve restoran benzeri mekanlar için Tripadvisor.com da dünyanın birçok ülkesinde otel ve turistik tesisler için benzer bir mekanizma tasarlayarak birer platform inşa etmeyi başardı. Kısaca, platformların oluşturduğu bu güven katmanı, zaman içerisinde platformun hem alıcılar hem de satıcılar tarafından vazgeçilmez hale gelmesini sağlar.

4. SUNULAN DEĞERİ ARTIRMAK İÇİN DİKEY YA DA YATAY GENİŞLEME

Platformlar, sundukları değeri maksimize etmek için değer zincirinde dikey ya da yatay genişleme yoluna gidebilir. Örneğin Apple, iPod, iMac, iPhone, iTunes, iCloud ve benzeri tüm ürünlerini birbiriyle eşsiz biçimde senkronize olacak şekilde kurgulayarak müşterilerine sunduğu değeri maksimize ediyor.

14 Ocak 2022 Cuma