Para arzı son derece önemli konu. Ekonomik büyümeye ve gelişmelere göre ayarlanamazsa piyasalar nakit sıkışıklığına girer, para bulamayız ya da çekleri ödeyemeyiz. Para sıkışıklığı mülk satışında bile daha fazla iskonto ya da daha yüksek faiz ödemek anlamına gelir. Kısacası; piyasadaki para miktarı ekonomik büyümeye uygun miktarda olmadı mı ciddi dengesizlikler oluşur.
Piyasaya fazla para sürülürse, hele tüketim eğilimi yüksek yerlere fazla para verilirse o zaman da enflasyonda artış başlar. Piyasaya olması gerekenden az para sürülürse piyasa durgunluğa girer, para bulmak zorlaşır ve faizler yükselir.

PARA ARZI VERİLERİ

Şimdi son verilere bakalım.
Yıl başına göre TÜFE, Kasım 2018’de yüzde 20.79 olarak gerçekleşmiş. Yurt içi ÜFE rakamına baktığımızda aynı dönemde yüzde 36.68 olduğunu görüyoruz. Bu oran yıllık bazda iki ay önce yüzde 46.15 idi.
Bu son derece önemli bir veri. Yurt içi üreticiler yüzde 46 civarında bir enflasyonu yaşamışlar. Sebebi ha kur olmuş, ha başka bir şey, değişmez.
Para arzı verilerine bakalım.
TCMB verilerine göre M3 (en geniş anlamda para arzı) yıl başına göre yüzde 15.45 artmış. Dolaşımdaki para da yüzde 5.02 oranında artmış. Her iki veri de enflasyonun oldukça altında.
Eğer fiyatlar yükseldiyse, bir şirket olarak adet bazında aynı ciroyu tutturmak için daha fazla kaynağa ihtiyaç duyarsınız. Ya satışta vadeleri kısarsınız ya da tedarikçiye daha uzun vade ile ödeme yaparsınız. Bu durum yeterli gelmezse ya da piyasa koşulları müşteri kaybına yol açıyorsa, ya sermaye eklenmesi lazım ya da dış kaynak yani kredi.

PİYASAYA YENİ KAYNAK LAZIM

TCMB’nin ana görevi parasal istikrar olup, para dengesini sağlamakla yükümlü bir kurumdur. Şu an mevcut enflasyon ve fiyat şişmeleri, bize aynı miktar ticaret hacmi için daha fazla paraya ihtiyaç duymamıza yol açıyor. Bankalar hızlı bir şekilde mevduat toplayamazlar. O yüzden kredi imkanını kolayca artırmaları için yurt dışı sendikasyon kredilerine gitmeleri gerekir.

Piyasada çarkın normal seyirde gitmesi için dönem dönem bütçe açığı verilir. Yani genişletici bütçe politikaları uygulanır. Piyasaya yeni kaynak sokulması sağlanır. Açıkçası para basılması gerekir. Bunun önünde en büyük önyargı basılan paranın enflasyon yaratacağı korkusudur. Oysa bu eksik bilgiden kaynaklanan yersiz bir korkudur. Piyasaya arz edilecek para üretimin artırılmasında kullanıldığında ve konu sıkı denetlendiğinde aksine etki bile yapabilir. Yani enflasyonu aşağı itebilir.

TCMB PARA ARZINI GÖZDEN GEÇİRMELİ

Şimdi TCMB’nin mevcut para arzını piyasa büyüklüğüne ve fiyat şişmelerine karşı gözden geçirme zamanı. Bu konuda ne kadar gecikirse, kredi devre faizlerini ödeyemeyen firma sayısı da o kadar artabilir. Durgunluğun ana sebebi, yükselen fiyatlara rağmen para arzının yeni koşullara uygun hale getirilmemesidir.

Piyasa bu sıkışıklığı vade kaydırarak, çek erteleyerek kendi çapında çözmeye çalışsa da bu asla sağlıklı bir çözüm olmayıp gelecekteki sorunların artmasından başka bir işe de yaramaz.

10 Aralık 2018 Pazartesi